Bukas Na Liham Para Kay Gat Jose Rizal

Mahal kong Dr. Jose Rizal,

Disyembre 30 na naman. Holiday dahil araw ng iyong kadakilaan. Nagpapasalamat ang mga Pilipino sa’yo kasi dahil sa pagkamatay mo mahaba ang kanilang bakasyon, sumabay kasi ito sa selebrasyon ng Bagong Taon. Nakakatawa dahil tila limot na ng karamihan ang mga dahilan kung ano ang iyong ipinaglaban. Mas nae-excite sila sa pagpapaputok ng fireworks sa gabi ng Disyembre 31 kaysa pag-aralan, ipagdiwang o isapuso ang kasarinlang aming nakamtan dahil sa iyo at iba pang mga bayani ng bayan.

Kung nabubuhay ka kaya sa panahong kasalukuyan, ano kaya ang masasabi mo sa kalagayan ng ating lipunan?
Matuwa ka kaya dahil nagtatamasa ang lahat ng “Kalayaan”?
Hindi ka kaya nagsisisi dahil naging mapagmalabis ang maraming pilipinong dapat sana’y nag-aaruga sa ating Inang Bayan?
Masasabi mo kayang sulit ang pagbuwis ng iyong buhay para sa kapakanan ng mga Pilipino ng sumunod na henerasyon?

Marami pa rin naman ang nakakakilala sa’yo bilang aming pambansang bayani, marapat lang. Ngunit marami rin kaya ang nakakaalam sa mga sakripisyo at ginawa mo sa bayan sa panahong kasalukuyan? Ewan. Dahil sa dami ng mga nagsasamantala sa bayang iyong ipinaglaban sa kalayaan higit sa isandaang taon na ang nakararaan, hindi ko na mawari kung tuluyan na nga nilang kinalimutan ang pagmamahal at pagmamalasakit mo sa bayan, naibaon na rin marahil ang istorya sa likod ng katapangang ipinakita mo laban sa mapanupil at mananakop na mga kastila.

Halaw sa isang sinulat mo dati; “Aanhin mo ang kalayaan ng mga tinapakan kung bukas sila naman ang maghahari-harian.” pagkalipas ng mahigit isang siglong kasarinlan tila ganoon na nga rin ang nangyayari, ang salinglahi ng mga tinapakan, niyurakan at ipinaglaban mo noon ay sila ngayon ang hari at naghaharian sa ating bansa. Sila mismo ang dumudungis at hindi nagmamahal sa bayang iyong sinilangan.  Nawala na nga ang monarykiya ng Bansang Espanya ngunit nanatili naman ang mga hari sa iba’t ibang anyo at iba’t ibang kapuluan. Nakakalungkot. Sa halip na magtulungan ang lahat upang magpaunlad ang bansa, sa halip na maglingkod para sa bayan – ang mga makapangyarihan ay  kadalasang mas masahol pa sa hari, mas sakim pa sa ganid, mas malupit pa sa berdugo.

Nasaan na kaya ang iyong tinuran at nagmarka sa isip ng karamihan na: “Ang kabataan ang pag-asa ng bayan.” Tunay ngang kabataan sana ang pag-asa at mag-aahon sa nakasadlak na inang-bayan, ngunit taliwas at tila iba ang nangyayari sa kasalukuyan. Marami sa kabataan ang napapariwara at nalululong sa iba’tibang bisyo, marami ang bukas ang pag-iisip sa usaping seksuwal na nagreresulta sa maagang pag-aasawa, maraming palaboy at kapos sa edukasyon, marami ang katulad ng iba pang desperado at patungo sa kawalan ng pag-asa.

Ngunit batid kong mayroon pa ring kabataan ang mabubuti at matitino, sila na huhubog at papanday para sa magandang kinabukasan ng bansang Pilipinas.

Kahit kapiraso na lang, gusto ko pa ring mangarap na hindi pa lubusang huli ang lahat para magbago, may  pag-asa pang sisilay sa bansa mo katulad ng pag-asang iyong tangan-tangan noong ikaw ay nabubuhay pa at nangangarap na makaalpas sa mapaniil na kamay ng mga Kastila. Sana gaya mo, ang buhay namin ay magkaroon ng saysay at maging makahulugan.
Sana matularan namin ang kahit ilan lamang sa iyong kabayanihan.

Sana’y mabuhay ang kabayanihan sa aming mga puso at isip; ang adhikain at adbokasiya na iyong tinaglay noong ikaw’y nabubuhay ay hindi sana humilay; ang pagiging makabayan, matapang, dakila at handang magbuwis ng buhay para sa kapakanan ng bayan ay ‘di sana tumigil sa iyong panahon.

Tatlong Iglap (mga kwentong iglap) IV

www.philstar.com

Unang Iglap: Bisikleta

Wala pa sa itinakdang minimum wage ang sweldo ni Irma.

Tagalinis at tagawalis siya sa mga kalsada ng Delpan, Zaragosa, Pritil at kalapit na lugar sa Tondo. Ang kanya namang asawa si Gibo ay umeekstra-ekstra lang bilang mason sa tuwing isinasama ng kapitbahay nilang foreman.

Hindi pa sumisikat ang araw ay nasa lansangan na siya upang gampanan ang kanyang trabaho. Dahil sa kakapusan ng pera madalas hindi na siya nanananghalian upang makatipid, sayang din kasi ang humigit-kumulang na treinta pesos na kanyang gagastusin niya sa pananghalian.

Maaga si Irma sa City Hall nang araw na iyon ng Disyembre 15. May ipapamahagi raw na bonus si Meyor sa mga katulad niyang streetcleaner - bahagi ito ng 'Masayang Pasko Program' ng nakaupong alkalde.

Eksakto tatlong libong piso lang ang sweldo ni Irma kada buwan kaya bawat pisong pumapasok at lumalabas sa kanyang bulsa ay mahalaga.

Hindi alintana ni Irma ang napakahabang pila -- naisip niyang malaking tulong ang anumang halagang ibibigay ni Meyor sa kanya.

Matagal nang hiling sa kanya ng bunsong anak na si Gerald ang bagong bisikleta. Kung ilang pangako na ang kanyang binitiwan para bilhin ito, 'yon din ang bilang ng pagkabigo ng kanyang anak.

Matapos ang higit dalawang oras na pagpila ni Irma nakuha rin niya ang aginaldo ni Meyor. Isang libo dalawandaang piso. Kung bakit hindi pa hinustong isang libo limandaang piso ay hindi niya rin alam.

Isandaang piso na lang ang sukli sa binili ni Irmang bisikleta. Ito na ang pinakamura sa hilera ng mga bisikletang kanyang pinagpilian. Bitbit ang bagong-bagong bisikleta ng anak sa kanang kamay habang isang supot ng loaf bread at peanut butter ang nasa kanya namang kaliwa -- may pagkasabik niyang tinatahak ang masikip na eskinita ng dating Smokey Mountain.

"Bakit ka umiiyak?" tanong ni Irma sa binatilyong anak na si Gerald. "Heto na ang pangako ko sa'yong bisikleta!" iniabot ni Irma ang regalo sa anak.

"Si papa po kasi..." humihikbing tinanggap ni Gerald ang bike.

"Napaano si papa mo?!"

"Nakakulong daw po siya ngayon sa Presinto Uno kasi po nagnakaw daw ng bisikleta sa tindahan ni Mang Felix."

Bagsak ang balikat ni Irma. Humahagulhol.

* * * * *

Ikalawang Iglap: Bisperas

Sa MCU Hospital na inabutan ng balikbayang si Bino ang pitong gulang na anak na si Zaldy. Tatlong araw na ang bata sa ICU. Biktima ito ng hit-and-run sa kahabaan ng Mac Arthur Hi-way, nahagip nang rumaragasang sasakyan habang nangangaroling kasama ang ibang mga bata sa mga humihintong jeep at kotse, at mga commercial establishments doon.

Pangalawang araw pa lang ni Bino sa Pilipinas. Disyembre 23 siya nang dumating mula sa Qatar. Limang taon ang kanyang kontrata bilang karpintero sa isang maliit na construction firm dito. Sa kagustuhang sorpresahin ang pamilya tila siya ang sinorpresa ng mapaglarong tadhana.

Bisperas ng Pasko.

Sa halip na masayang noche buena ang kanilang pagsasaluhan, tulala ang buong pamilya sa malungkot na bahagi ng ospital. Si Bino, ang asawang si Gerna na hindi makausap ng matino at ang isa pang anak nilang si Gina.

Habang maraming pamilya ang nagkakasayahan at nagkakatuwaan ng sandaling iyon, kalungkutan at trahedya naman ang hatid sa kanila ng okasyong pinakahihintay ng lahat.

Kritikal ang lagay ng inyong anak, hindi pa namin alam kung kailan siya muling magkakamalay -- paulit-ulit na umaalingawngaw sa pandinig ni Bino ang sinabing iyon ng Doktor. Ito ba ang pasalubong sa akin ng tadhana para sa pagtiis at pagsasakripisyo ko ng limang taon sa ibang bansa?! Kanyang tanong sa kung kanino na walang kasagutan.

Makalipas magdasal sa prayer room ng ospital ay nagdiretso sa presinto ng pulis na humahawak ng kaso ng anak.

"Boss may lead na ba?" matipid niyang tanong sa officer-in-charge ng gabing iyon.

"Tamang-tama ang dating mo kararating lang ng witness na nakakita ng sasakyang nakadisgrasya sa anak mo. Nakita niya raw ang sasakyan at ang mismong plate number."

Hindi mawari ni Bino kung good news o bad news 'yon para sa kanya.

"Espinas! Dalhin mo nga rito 'yung witness sa kaso ng batang si Zaldy!" utos ng pulis sa isa pang pulis.

Hawak ng pulis ang ballpen at record book, inutusan nito ang witness na ikuwento ang nasaksihan.

"Sir, nagtitinda po ako ng yosi sa kantong iyon. Nakita ko pong nahagip ng itim na sasakyan 'yung bata, kung hindi po iyon Montero malamang po Fortuner -- hindi ko po gaanong nabasa e, pero malinaw po 'yung plate number sir, nabasa ko po!" pagmamalaking kwento ng witness.

"Ano? Anong plate number?!" halos sabay na tanong  ni Bino at ng pulis.

"No. 8 po! No 8 po ang plate number na nakita ko sa harap at likod ng sasakyang nakabangga sa bata!"

Napangiwi ang mukha ni Bino sa narinig na salaysay ng witness.

* * * * *

Ikatlong Iglap: Grand Prize

"Siguraduhin mong pangalan ko ang mabubunot mo ha? Siguraduhin mo ring hindi tayo sasabit, mahirap na..." si Froilan ang kausap ni Jake.

Si Froilan kasi ang naatasang bumunot ng pangalan sa grand prize ng raffle ng christmas party ng kanilang kompanya ngayong gabi. Tatlumpung libong piso ang premyo -- napagkasunduan nilang tig-fifteen thousand sila sa makukuhang pera. Kaunting diskarte, easy money, ika nila.

"Oo. Wala itong sabit! Mamayang lunch time habang kumakain ang lahat hahanapin ko na ang pangalan mo sa box na pinaglalagyan ng mga pangalan ng lahat at mamayang gabi naman sa raffle, nakaipit na 'yun sa mga daliri ko kaya siguradong pangalan mo ang isisigaw ko!" buong kumpiyansa si Froilan sa gagawing kalokohan.

Tumanggi at akmang nagtulug-tulugan si Froilan nang ayain ng mga kasama sa opisina na mag-lunch. Ginawa niya ito hindi dahil busog siya o inaantok siya, ginawa niya ito upang maisakatuparan ang maitim na balak nila ni Jake.

Limang minuto pagkatapos na masiguro ni Froilan na wala nang tao sa opisina --tinuloy niya ang plano. At wala pang tatlong minuto ay nakita na niya ang pangalang 'Jake Gonzaga' sa maliit na box na nakatago sa isang drawer ng HR Department.

"The name appearing in this paper will receive a grand prize of thirty thousand pesos cash!" hawak na ni Froilan ang pangalan ng maswerteng mananalo ng malaking pera.

Napuno ng sigawan at palakpakan ng mga empleyado ang kapaligiran. Sabik nilang inaabangan ang pangalang mababanggit. Lahat sila'y umaaasang pangalan nila ang matatawag.

"And our grand prize winner is.... JAKE GONZAGA!!!"

Kunwang nasurpresa si Jake. Nagtatalon-talon. Nagsisigaw-sigaw.

Kahit di nila pangalan ang nabanggit, nagsigawan at nagpalakpakan na rin ang iba pang mga ka-officemate nina Jake at Froilan. Masaya sila para kay Jake.

Wala pang alas-nuwebe ng umaga kinabukasan ay nasa office na ng HR Department ang magkasapakat na sina Froilan at Jake. Kasalukuyang ipinapanood sa kanila ng head ng HR ang kopya ng CCTV nang ginawang pagdukot ni Froilan ng pangalan ni Jake sa isang kahon.

Hiyang-hiya ang dalawa sa napanood na footage.

Nakatungo. Hindi makatingin ng diretso.

Dalawang linggo na lang sana'y regular na sila sa kani-kanilang trabaho, sa kani-kanilang posisyon. 

Simoy ng Pasko, Simoy ng Komersiyalismo (Isang Wasak na Obserbasyon sa Paskong Pilipino)

www.philstar.com

Kabi-kabila na ang mga awiting pamasko.

Kabi-kabila na rin ang mga christmas lights sa mga kabahayan.

May iba't ibang ads sa print, radyo at TV tungkol sa pasko pero ang mensahe ay hindi naman sa selebrasyon ng kaarawan ni Jesus.

Bakit ba naman hindi, dahil ilang araw na lang ay muling sasapit ang Pasko.

Sa ganitong panahon dumudoble o tumitriple ang mga namamalimos sa kalsada ng Kamaynilaan na hindi ko alam kung saan-saang lugar nagmula.

Noong isang linggo lang ay binagtas ko ang kalsada patungong Quiapo. Sumikip pang lalo ang dati nang masikip na kalsada -- hindi dahil sa dagsa ng mga taong nagtutungo sa simbahan kundi dahil sa inokupang bahagi ng kalye ng mga vendor ng iba't ibang mga produkto; ukay-ukay, prutas, CD, gadget/cellphone accessories, RTW, hanger, tinapa, gulay, herbal, bulaklak, tools, fabrics, halaman, wrapper, pillow case, table mat, doormat, streetfoods, diaper, school supplies, timba, shades, at marami pang iba na magbibigay kahulugan sa salitang Quiapo. Ang lugar na ito ay tila cheaper version ng mall na SM dahil "they got it all for you." Sa sobrang sikip ng lugar na ito literal na maglalakad ka nang patagilid sa ilang bahagi ng kalsada kung nais mong makarating sa iyong pupuntahan.

Kung gaano kasikip ang Quiapo kaparehong sikip din ang mararanasan mo kung magtutungo ka sa Avenida, Greenhills, Baclaran lalo na kung sa Divisoria.

Sa mga consumer na may sapat na budget o sa mga gusto lang makisabay sa komersiyalismo ng Pasko -- Supermall ang kanilang destinasyon. Sino ba naman ang maniniwala na nagkataon lang na maraming sale, discounted prices, deferred payment scheme at mas maraming bagong designs ang mga damit sa tuwing araw ng kapaskuhan? Sinadya ang mga ito upang hikayatin tayong ubusin at lustayin nating mga empleyado ang lahat ng ating mga bonus at 13th month pay na dapat sana'y ating ginagasta o iniipon sa MAS importanteng mga bagay.

Hindi naman talaga mahaba ang selebrasyon ng Pasko, media lang ang nag-iinsist na matagal ang pagdiriwang natin nito. Sa pagsapit pa lang ng 'ber' months nagkakandarapang ipinapasok na nila sa mga kukote nating malapit na ang christmas season. May mga media at news anchor/personality pa nga na may countdown pa kung ilang araw na lang ang nalalabi bago magpasko. Halata namang sila ang mas excited at agresibo at hindi ang mga tao -- masabi lang na mahaba ang selebrasyon natin nito.

Ang konseptong "pagbibigayan ang tunay na diwa ng pasko" ay tila nag-iiba ang kahulugan sa paglaon ng panahon. Ang dapat sanang bukas sa loob na pagbibigay ay tila nagiging sapilitan at kompulsaryo, na halos ang sarili mong pamilya at mismong iyong pangangailangan ay kailangan mong isakripisyo para lang mapunan ang kaisipang dapat na ikaw ay mabigay sa (halos) lahat nang sa iyo'y umaaasa.

Mabuti sana kung labis-labis ang iyong benepisyo at natatanggap sa panahong ito. Paano kung sakto lang?

Paano kung kulang?

Paano kung wala?

Paano kung walang pagkukunan?

Malamang na aasa ka na lang (ulit) sa zero interest na ino-offer ng iyong credit card na iyong pagtitiyagaang bayaran sa loob ng anim hanggang labingdalawang buwan - Pasko nang muli ay hindi ka pa nakakatapos maghulog. At kung wala talaga, tatanggapin mo na lang ang pintas at sasabihin sa'yo ng mga tao (pamangkin, inaanak, pinsan, etc.) na ikaw ay kuripot at ang malala: madamot.

Hindi nga sapilitan ang pagbibigay pero sa panahong ito na tila nilalason ang ating isip ng konsumerismo at komersiyalismo mapipilitan kang gawin ang mga bagay na hindi mo gusto at labag sa iyong kalooban. Hindi ba't sa panahong ito rin dumadami ang mga krimen sa lansangan? Noong isang araw lang Disyembre 10, malapit sa aming opisina, may hinoldap at binaril na isang empleyado, nakuha sa kanya ang mahigit php900,000 na kanyang winithdraw sa bangko -- ikalawang insidente na ito sa loob lang ng isang buwan bago ang pasko. Nakakalungkot na ang dapat sanang sagradong selebrasyon ng birthday ng Panginoong Hesus ay nagiging dahilan pa para lumala ang petty crimes sa Kamaynilaan at sa iba pang lugar.

Ang simoy ng pasko para sa mga pilipino ay hindi lang simoy ng malamig na hanging amihan kundi may kasama rin itong simoy ng komersiyalismo.

Ang bawat kantang pamaskong umaalingawngaw sa bawat kanto o sa mga paulit-ulit na karoling ng mga batang umaamot ng kaunting barya o sa mga christmas songs na pinatutugtog ng mga mall at supermarket -- katumbas nito'y pagkasabik sa aginaldo o kaya nama'y pagsidhi ng lungkot o inggit ng mga kapuspalad.

Kahit anong pagpipigil o pagtitipid nating mga pilipino na gumastos ng sobra sa panahong ito parang napakahirap gawin dahil tila ba gayumang malakas ang hatak ang mga mall o mga tiangge na mahirap hindian at tanggihan. Naging tradisyon na rin kasi sa atin na mamili ng bagong damit, laruan, gamit o anumang pangregalo.

Kung positibo o negatibo man ang ganitong kaisipan ay nakadepende ito sa kung sino ang magbibigay ng pahayag at paliwanag: oo, positibo ito sa ating ekonomiya pero problema ang kalaunang hatid nito sa mga taong limited lang ang panggastos.

Ang pasko ay dapat na para sa mga bata. Ang espesyal na okasyong ito'y nilikha para sa kanila. Magmula sa konseptong ito ay nalikha ang half-truth, half-lies na si Sta. Claus. Dahil may utak kolonyalismo tayo in-adapt natin si Sta. Claus, nangarap tayo ng white christmas at snowman, hinahangaan natin ang christmas songs ng kanluranin na kalaunan ay gumawa rin tayo ng atin, ginaya natin ang christmas carolling, nakisabay tayo sa noche buena, misa de gallo at medya noche ng mga kastila, mayroon tayong kris kringle, nagpapaligsahan tayo sa pagandahan ng parol, ginusto nating may christmas tree sa ating tahanan, kabi-kabila ang christmas party na may paligsahan at temang lasingan, ipinangalandakan natin sa kapwa natin pilipino na espesyal ang keso de bola at ham ng mga amerikano sa tuwing araw na ito.

At noong panahon ng ating kabataan, kabilang tayo sa mga naniwala at nakisakay kasama ang maraming mga magulang sa isang kalokohan na mayroong isang Sta. Claus na namimigay ng regalo sa mga batang mababait sa tuwing araw ng pasko. At ang mga regalong ito ay nakalagay sa isang karwaheng hila-hila ng mga reindeer na pinangungunahan umano ni Rudolph The Red Nosed Reindeer.

Ang pwede sanang simple lang na selebrasyon ng pasko ay tila ginawa nating komplikado. Ngayon, lahat na lang (halos) ay naghahangad na sana'y mayroon silang panggastos sa araw na ito. Nakakalungkot, na ang pumipigil sa mga tao para sumaya sa araw ng pasko ay ang kawalan niya ng pera na pambili ng aginaldo sa mga taong malapit man o hindi sa kanyang puso. Dahil mas marami na ang materyoso kumpara sa mga taong may malawak na pang-unawa kahit mga bata, kahit na sino'y naghahangad ng mamahaling regalo o di kaya'y pera mula sa kung kanino. Siguro dahil sa mga dahilang ito kaya maraming suplado ang nagiging palabati, 'yung mga tatamad-tamad biglang nagiging masipag, 'yung iba nagiging palangiti -- marami ang biglang nag-iba ang mga ugali.

Paano mo nga ba sasabihin ng may sigla ang katagang 'Maligayang Pasko!' kung marami sa ating kababayan ay humahalukay nang makakain sa basura ng mga fastfood chain mairaos lang ang kanilang noche buena?

Paano mo nga bibigkasin ng malakas ang 'Merry Christmas!'  kung ang sasabihan mo nito'y walang pakialam at winawalang halaga ang araw na ito? Baka magbukas lang ito ng pintuan para sa lalo pang pagkainggit.

Sa araw na ito siguradong marami ang magbibigay ng limos, regalo, pagkain at damit (luma man o bago) sa mga bata, sa mga pulubi, sa mga inaanak at sa mga kapuspalad dahil ito nga naman ang diwa ng kapaskuhan. Mainam kung ganon. Napakainam. Ito na nga ang pinakamabuting nangyayari kung sumasapit ang kapaskuhan. Kaya lang ang lahat ng ito'y pawang mga panandalian lang, na sa paglipas ng panahon ng Pasko ay balik na ang lahat sa normal at dati nilang buhay.

'Yung mararamot babalik sa pagiging maramot, 'yung mga salbahe babalik sa pagiging salbahe, 'yung mga suplado babalik sa pagiging suplado, 'yung mga tamad muling magiging tamad at 'yung masusungit babalik sa pagiging masungit.

Matatapos ang pasko, matatapos ang pagpapanggap.

Mitolohiya II - Ang Alamat ng Huling Dragon

Sa malawak na kabundukan ng Astera ay naninirahan ang mga dragon.

'Di tulad ng ibang uri ng hayop, kung ikukumpara ang mga dragon ay kakaunti lamang ang kanilang populasyon.

Kasamang naninirahan ng kanilang napakalimitadong bilang sa kagubatan ng Astera, ay ang maraming klase ng hayop, kabilang na ang iilang uri ng dinosaur na herbivores tulad nila.

Malaki ang dinosaur kaya't hindi kataka-takang sila'y kinatatakutan ng mga maliit na hayop kahit ang katotohanan ay hindi naman sila basta-basta pumapaslang, maliban na lamang kung sila'y nasa bingit ng panganib. Ngunit maliban sa kanila, ang higit na totoong nakakatakot ay ang mga dragon. Dahil sila'y higit na malaki, higit na matapang, higit na mabangis at higit na mas mapanganib.

Mapupula at nakalisik ang mga mata ng dragon na kumikislap sa dilim.

May mahaba at matulis silang buntot na halos singhaba na ng kanilang katawan.

Singtalim ng espada ang matitigas nilang mga kuko.

Matatalas ang tila sibat nilang mga ngipin at pangil.

Makakapal na animo'y yerong bakal ang kanilang kaliskis na tila hindi nasusugatan.

At malalapad ang kanilang mga pakpak na nagpapahilakbot sa mga hayop ng Astera sa tuwing ito'y pumapagaspas.

Iniiwasan at kinatatakutan sila ng lahat ng uri ng hayop sa gubat, kahit na ang kapwa nila dambuhalang mga dinosaur. Bukod sa pambihirang tapang at lakas nila na hindi kayang tumbasan ng kahit anong hayop --- sila nga'y may kakayahan ring lumipad nang mataas, nang malayo at nang mabilis.

Itinuring na panginoon ng mga hayop ang mga dragon.

Bagama't ang mga dragon ng Astera ay kinatatakutan dahil sa likas nilang kabangisan, hindi naman nila ito inaabuso upang makapambiktima ng ibang mga hayop at ginagawa lamang nila ito upang maipagtanggol ang kani-kanilang sarili. Maliban kay Smaug.

Si Smaug ay kaiba sa kanyang mga kalahing dragon -- kilala siya sa Astera bilang pinakamasama at pinakamalupit sa kanilang uri.

Mayaman sa puno at mga halaman ang kagubatan ng Astera. Sagana rin ito sa malinis at malinaw na tubig kaya't maraming iba pang uri ng mga hayop ang dito'y naninirahan. At sa lawak ng Gubat Astera sapat na sapat na ito upang matustusan ang pangangailangan ng lahat ng mga hayop dito kahit pa sa kalahi ni Smaug.

Subalit si Smaug ay sakim at makasarili.

Itinuring niyang kanyang kaharian ang Astera -- ang kabundukan, ang kagubatan at lahat ng mga halaman at punong nakatirik dito. Ang sinumang pumapasok sa kanyang teritoryo ay kanyang binibiktima at pinapaslang. Datapwa't hindi sang-ayon ang mga kauri niyang dragon sa kanyang ginagawang kalupitan hindi naman nila ito mapigilan. Si Smaug ang pinakamarahas, pinakamalakas at pinakamabangis na dragon ng Astera.

"Groooowl!" nakakahilakbot na boses ni Smaug ang naghahari sa tuwing walang awa at walang pagkasawa niyang pinapaslang ang sinumang hayop na kanyang makikitang mapasuong sa gubat na kanya umanong teritoryo -- 'wag lamang makabahagi sa yaman ng Astera. Sa angking kasamaan, bangis at lupit niya'y unti-unting nababawasan ang bilang ng mga dinosaur na herbivores at iba pang kaawa-awang mga hayop na kanyang biktima. Minsan na ngang nagkaroon nang malawakang paglikas ng mga hayop dito; mula sa Astera patungo sa ibang kagubatang ligtas sa kapahamakan dahil sa kanya.

Ngunit hindi sa lahat ng oras ay kayang bantayan at tanuran ni Smaug ang gubat na kanya umanong kaharian. May pagkakataong napapagod at nahahapo rin siya dahil sa dami ng mga hayop na kanyang nais paslangin o palayasin at dahil na rin sa lawak ng sukat ng Astera.

Sadyang maramot si Smaug. Hindi niya hihintaying siya'y mapagkaisahan ng mga dinosaur at ibang mga hayop na matapang. Bagama't hindi nagkukulang ang kapwa niya dragon sa pagpapaalalang hayaan na ang ibang hayop na makibahagi sa mga pagkain ng gubat tutal naman ay masagana ang Astera sa mga puno, halaman at prutas. Ngunit patuloy lang si Smaug sa pagmamalupit.

Isang marahas na hakbang ang gagawin ni Smaug na ikagagalit at ikamumuhi ng lahat sa kanya.

"Awoooh! Awooooh!" Maiingay na alulong ng iba't ibang uri ng hayop ang gumising sa dapat na tahimik na umaga ng Astera.

Nagulantang ang lahat, na sira na ang malagong kagubatan ng Astera!

Nakatumba ang maraming mga puno.

Nabunot mula sa pagkakatanim ang karamihan sa mga halaman at kahit ang mga prutas nito'y halos hindi na mapapakinabangan.

Sa isang magdamag lang ay nawala ang kayamanan ng gubat. At si Smaug ang may kasalanan at kagagawan ng lahat ng ito.

At hindi na lang mga dinosaur o maliliit na mga hayop ng gubat sa Astera ang nadismaya at nagalit ng husto kay Smaug kundi pati ang kapwa niya dinosaur ay namuhi na rin sa karahasang kanyang ginawa.

"Ngunit ang nais ko lang ay maprotektahan ang ating gubat." Pangangatwiran ni Smaug  nang siya'y inuusig at sinusumbatan ng kapwa niya dragon. "Ilang panahon lang ang kakailanganin upang ang mga halaman at puno sa gubat ng Astera ay muling tumubo at lumago. Pinalilikas ko lamang ang mga hayop na hindi natin kauri, wala silang lugar at puwang sa ating tahanan!"

Ngunit hindi pinalampas ng ibang mga dragon ang ginawang ito ni Smaug. Siya'y pinalayas sa kuwebang kanilang tinitirhan.

Balak ni Smaug na pansamantalang mamuhay mag-isa sa gubat na 'di kalayuan sa Astera.

Si Mielikki ay diyosa ng kagubatan. Ito'y nalungkot, nagitla at nasagad sa galit sa kasamaan at kasakimang ginawa ni Smaug sa kagubatan ng Astera. Ang kariktan ng gubat na kanyang pinangalagaan sa mahabang panahon ng kanyang pagiging diyosa ay biglang naglaho sa kamay ng palalong dragon.

"Walang kapatawaran ang ginawang ito ni Smaug! Kailangan niyang maparusahan dahil sa kanyang labis na kasamaan!" galit na sambit ni Mielikki.

"Smaug!" pasigaw na tawag ng diyosa ng kagubatan kay Smaug na sumulpot at nagpakita sa kanyang harapan. "Dahil sa iyong labis na kapalaluan at kasakiman ay dapat kang maparusahan. Hindi mo pag-aari ang Gubat Astera at kahit na anong gubat sa kalupaan! Katulad ka rin ng ibang mga hayop na nakikihati at nakikibahagi lang sa yaman ng gubat. Wala kang pag-aari sa lugar na ito kaya't wala kang karapatang lapastanganin ang anumang kagubatan lalo na ang Astera!"

"Bilang kaparusahan sa iyong lahat ng kasamaan --- tatanggalan kita ng boses at mawawalan ka ng kakayanang magsalita. Sa halip na boses ay apoy ang lalabas sa iyong bibig sa tuwing tatangkain mong magsalita! Dahil ang mga kasama mong dragon ay hindi ka nagawang pigilan sa iyong kalabisan, idadamay ko na rin sila sa iyong parusa! Lahat ng uri ng dragon ay apoy ang lalabas sa bibig sa halip na tinig!" nagngangalit ang tono ng boses ni Mielikki.

"Sandali...!" hindi na nasundan pa ang sasabihin ni Smaug ay naglaho na ang diyosa ng kagubatan. Ipagtatanggol niya sana ang mga kasamahang dragon, sasabihin niya sanang siya na lang ang patawan ng kaparusahan at 'wag na silang idawit pa.

Lumipad patungo sa kuwebang kinalalagyan ng kasama niyang dragon si Smaug. Sasabihin niya sana ang babalang mula sa diyosa ng kagubatan. Hihingi siya ng tawad sa kanyang mga nagawa, kukumbinsihin niya ang ibang dragon na muli siyang tanggapin at mangangakong hindi na muling mauulit pa ang kanyang kapangahasan.

Ngunit huli na ang lahat.

Sa pagbuka ng bibig ni Smaug ay apoy nga ang lumabas dito! Agad na nag-apoy at nasunog ang mga dragong kanyang kasama. Sa kalituhan ni Smaug ay ni hindi niya man lang naitikom ang kanyang bibig. Lumayo ang mga kapwa dragon sa kanya. Ngunit sa halos sabay-sabay na pagbuka ng bibig ng mga dragon at dahil sa pagkabigla, apoy ang lumabas sa kani-kanilang bibig! Nataranta ang mga dragon at sila-sila'y nagpalitan ng apoy.

Nasunog ang lahat ng dragon ng Astera. Maliban kay Smaug.

Naubos ang lahat ng kanyang kalahi at tanging siya na lamang ang natira.

Sa labis na galit sa kanyang sarili -- lumipad nang pagkataas-taas si Smaug.

Nagpakalayo-layo.

Malayong malayo sa Gubat Astera na kanyang inangkin. Gubat na kanyang sinira dahil sa pagiging makasarili.

Ilang panahon pa ang binilang saka tumigil sa paglipad at paglayo si Smaug.

Napadpad siya sa lugar kung saan nais niyang matulog nang napakatagal.

Napadpad siya sa kuweba kung saan walang nakakakilala sa kanya at sa kanyang uri.

Napadpad siya kung saan itinuturing na isa lamang alamat at karakter sa mitolohiya ang mga dragon.

Napunta siya sa kabundukan na kung tawagin ng mga tao ay Bundok Erebor.

At doon na siya nagpasyang manatiling manirahan nang palihim.

- wakas -

Bukas Na Liham Para Kay Supremo

Gugunitain na naman ng bansa ang iyong kaarawan. Ipagdiriwang na muli namin ang iyong kabayanihan. Nakapagtataka dahil (halos) lahat ng pambansang bayani (maliban sa'yo) ay araw ng kanilang kamatayan ang minamarkahan upang ihandog at gawing espesyal na araw nila na dapat ipagdiwang. Mas mahalaga raw kasing dakilain ang makabuluhang araw ng kamatayan ng isang bayani kaysa sa mismong araw ng kanyang kapanganakan, ngunit sa'yo ay iba yata.

Hindi ko alam kung sino ang nagtakda na dapat ang araw ng iyong kapanganakan ang siyang dapat na maging araw ng iyong kadakilaan. Kabaliktaran sa kinagisnan ng lahat, kabaliktaran sa nararapat. Hindi tuloy maalis sa isip ng marami na maaring may pinagtatakpang bahagi ng kasaysayan na hindi dapat mailantad at mailahad. At kung ano man ang tunay na dahilan sa likod nito ay iilan lang ang nakakaalam. Datapwa't hindi naman lingid sa kaalaman ng marami na ikaw ay pinaslang sa kamay mismo ng iyong kababayan.

Sa araw na Nobyembre 30 na ituturing naming espesyal, aalalahanin na naman ng bansa at ng pamahalaan ang iyong kadakilaan. Matutuwa ang lahat dahil holiday at walang pasok sa mga paaralan at sa halos lahat ng mga opisina, pribado man o gobyerno at sa iba pang mga istablisimiyento, para sa mga may pasok naman'y katumbas ito ng dobleng sweldo. Hindi nakapagtatakang mas marami sa mga kababayan nating pilipino na gusto ang araw na ito -- hindi dahil sa iyong kaarawan kundi dahil mas nananaig ang araw ng kanilang pahinga kaysa araw ng paggunita sa iyong kabayanihan. Idagdag pang nakalulungkot na malamang napakaraming mga pilipino na hindi na kilala kung sino ka at kung ano ang kahalagahan ng iyong ipinaglaban.

Sa loob ng mahigit isandaang taong paggunita ng bansa sa espesyal na araw na ito, sa kabila ng kung ano-anong seremonya, re-enactment at aktibidades na may kaugnayan sa iyong pakikidigma laban sa mga manunupil ng bansa at ang lahat ng ito'y may dedikasyon (umano) para sa iyong kabayanihan, kumusta na kaya ang iyong adhikain para sa bansang lubos mong minahal? Sa bansang inalayan mo ng iyong dugo at buhay?

Saan na kaya napunta ang lahat ng iyong ipinaglaban? Alam pa kaya ng lahat kung anong naging sanhi at dahilan ng iyong pagpaslang? At kung sakaling alam man nila ito, may pagpapahalaga pa kaya sila rito?

Marahil kung ikaw ay nabubuhay sa panahong ito muli mong kukunin ang iyong tabak upang ito'y iwasiwas at i-amba sa mga pilipinong dinadaig pa ang mga dayuhan sa pagsasalaula at pagtataksil sa bayan.

Marahil hindi ka manghihinayang na ibuwis muli ang iyong dugo kapalit ng kanilang dugo at buhay na walang pinahahalagahan kundi ang pansarili nilang interes at kapakanan at 'di iniisip ang kapakanan ng nakararaming mas higit na nangangailangan ng kalinga.

Marahil muli mong ikakasa ang iyong rebolber upang muli itong iputok sa mga pilipinong makabayan umano ngunit nagkukubli naman sa hiram na kapangyarihan at salapi, silang mga walang pakundangan sa paglustay sa yaman ng bayan at walang paggalang sa hustisya at katarungan.

Marahil hindi ka magdadalawang-isip na isugal muli ang iyong buhay para sa kapakanan ng mga aba at api upang ipamulat sa mga nanunungkulan na ang tunay na pagmamahal sa bayan ay may kaakibat na sakripisyo, na ang lahat ay kaya mong isantabi para sa magandang kinabukasan ng iyong bayan at kababayan.

Lumilipas ang maraming taon, pang-ilang henerasyon na rin ang nagdaan, ilang libro at sulatin na rin ang naisulat tungkol sa iyo, sa mga katipunero at sa Katipunan -- mga artikulong nakasaad at nakalahad doon ang aral ng iyong buhay at ang pagpupunyagi mong iahon ang bayan sampu ng iyong mga kasamahang bayani na 'di napangalanan mula sa kamay ng mga manunupil. Marahil ang tanong ko'y tanong din ng maraming pilipino:

Ano nang nangyari sa iyong ipinaglaban?

Ano nang nangyari sa mga pilipinong nagtatamasa ng kalayaan?

Ano nang nangyari sa Pilipinas mula noong ito'y sapilitan mong maiwan?

Ang pangarap mong magkaroon ng ganap na kasarinlan ang Pilipinas sa kamay ng mga Kastila ay matagal nang naganap ngunit nakalulungkot na hindi pala ito sapat, sapagkat ang kasarinlang ito ay naabuso ng husto at siya ring naging dahilan upang malugmok ang bansang lubos mong inibig. Hindi pala sasapat ang kalayaang tinatamasa kung walang pag-ibig na namamayani sa mga puso ng bawat tao para sa kanyang bansa. At anumang uri ng kalayaan kung walang tunay na pagmamahal sa bayan ay magreresulta sa paghihirap ng mamamayang sinasamantala ng mga ganid sa kapangyarihan.

Bagama't nakamit umano ng bansa ang kalayaan mula sa Espanya, tulad mo tila ang Pilipinas ay isa pa ring bigo.

Bagama't ang adhikain mo sa bansa ay 'di naging ganap, gaya mo tila lahat ng iyong pangarap ay naglaho.

At katulad mo tila hanggang pag-alala at pangarap na lamang ang kaya naming gawin.

Ayon sa kasaysayan, libo-libo ang nagbuwis ng buhay. Kabilang ka na. Para sa bansa. Para sa lahat. Umaasang tatamasahin ang pag-unlad makalipas ang kasarinlan. Higit sa tatlong daang taong pananakop ng mga Kanluranin. Higit isang daang taon makalipas na ikaw ay paslangin. Saan na napunta ang bansa natin? Masdan ang mga naghahari-harian sa panunungkulan sila'y gaya na ng mga kastilang walang respeto sa karapatan ng bawat mamamayan. Mabuti pa noon na ang mga manunupil ay mga dayuhan 'di tulad ngayon na ang mismong nasa kapangyarihan ang umaabuso at pumapaslang sa pangarap ng bawat pilipino.

Matagal nang tumatangis ang bansa.

Panahon pa ng Kastila.

Panahon pa ng Katipunan.

Panahon pa ng Amerikano.

Panahon pa ng mga Hapon. At hanggang ngayon sa kamay ng huwad na Kasarinlan. Hindi na matapos, hindi matigil sa pagkubkob ng mga tarantado hanggang sa siguro'y masaid na ang lahat, hanggang maubos na ang kayamanan. Marahil kung ikaw ay buhay sa panahong ito mananawa ka sa katatanong ng: Hanggang kailan ang ganitong kalagayan ng aking Inang-Bayan?

Sa modernong panahong ito na ang lahat ng bansa'y patungo na sa kaunlaran maliban sa ating bansa, tila bumabalik kami sa 'di magandang pahina ng ating kasaysayan.

Hindi ba't sa iyong panahon ay may mga pilipino ring nagtaksil?

Hindi ba't ang pumaslang sa'yo ay iyong kapanalig umano?

Hindi ba't wala silang awa nang ikaw ay kanilang kitilin?

Hindi ba't ikaw at sampu ng marami pang mga dakila ay inagawan ng karapatang mabuhay ng iyo mismong kadugo at kalahi?

Tila bumalik nga ang nakaraaan. 

Tila naulit nga ang kasaysayan. 

Ang mga pilipinong sakim at taksil na ito'y nabuhay na muli sa kasalakuyang panahon -- sila ang naghuhudas sa bansa na nagkukunwang tutulungang makaaahon ang bansa mula sa pagkakadapa. Gaya mo marami pa rin namang mga pilipino ang nakikipaglaban sa karapatan ng mamamayan; nakikipaglaban para sa magandang kinabukasan. Hindi ko nga lang batid kung may magandang kahihinatnan ba ang pakikidigma ng mga pilipinong nasa kabundukan na niyayakap ang rebolusyon at himagsikan. Bagama't inaalipusta ang mga pilipinong nakikibaka sa lansangan na may kahalitulad na prinsipyong iyong ipinaglaban hindi pa rin sila nagsasawa magsagawa ng demonstrasyon laban sa pamahalaan.

Naitala sa kasaysayan ng bansa ang isinagawa ninyo noong 'Unang Sigaw' sa Balintawak. Naging popular at naging inspirasyon ito ng mga pilipinong may paninindigan para sa bayan. Ang masaklap lang, ang 'sigaw' na ito higit isang siglo na ang nakalipas ay sigaw pa rin ng milyon-milyong pilipinong sadlak at sabik sa kaunlaran. Sila'y 'di tumitigil sa pagsigaw hanggang sa ang sigaw nila ay naging pagtangis, naging palahaw at ngayo'y pagmamakaawa.

Siguro kahit ilang Andres Bonifacio pang tulad mo ang makipaglaban para sa kanyang kababayan ay walang magaganap na pagbabago hangga't walang lubos na pagmamahal sa bayan ang bawat pilipino. Ganunpaman, kaming mula sa bagong henerasyon ng pilipino ay nagpapasalamat sa iniwan mong legasiya ng katapangan at tunay na pag-ibig para sa bayan. Ang iyong alaala at lahat ng nagawa ninyo sa bayan sampu ng iba pang mga bayaning literal na nagbuwis ng dugo at buhay ay magiging inspirasyon ng kabataang pilipinong may pagpapahalaga sa bansa at kasaysayan. Patuloy naming aalalahanin at isasapuso ang iyong tinuran na: "Wala nang pag-ibig ang hihigit pa sa pag-ibig sa tinubuang lupa. Wala na nga, wala."

Panatiko

Hindi ka na ba nagigimbal sa kariktan ng iyong sariling wika?

Bakit nalilibugan ka sa wikang hiniram mo lang sa banyaga?

Hindi ka na ba nasasarapan sa hagod ng matalinghagang dila?

Bakit mo niluluran ang wikang pinamana ng mga dakila?

Hindi mo ba alam na ang wikang Filipinong hinandog sa atin

Ay higit pa sa anumang wikang dayuhang kaya mong bigkasin?

Higit pa sa alinmang wikang dayuhang kaya mong aralin

Ang dangal at kayamanan ng bansang 'di ninuman maaangkin.

Hindi ka ba nagagayuma sa "Mahal kita" na sinambit ng kapwa mo pilipino?

Bakit "I Love You" na lamang ang nagpapakislot ng iyong libido?

Ikaw ay naniniphayo sa tuwing nakaririnig ka ng "Putang ina mo!"

Ngunit nalilibang ka naman sa "Fuck You!" na binigkas ng amerikano.

Hindi mo ba batid na ang wikang Filipinong ipinamana sa atin

Ay may angas at tapang na magpapaalab ng damdamin?

May talas na masahol pa sa punyal at patalim

At may kaluluwang dadaigin ang anumang sining.

Hindi ka ba nabighani sa melodiya ng kundimang Filipino?

Bakit sinasamba mo ang awiting 'di nauunawaan ang liriko?

Hindi ba't ginto ang alaala ng unang pagbigkas ng alpabeto?

Bakit ikaw ay nagpantanso sa dayalektong 'di naman iyo?

Hindi mo ba alam na ang wikang Filipinong kinagisnan natin

Ay may tamis at kilig na magpapangiti sa bawat labi?

May puso't lambing na makalulusaw ng poot at galit

May bangis na anumang sandali'y sasambulat at pupulandit.

Hindi na ba maibabalik ang pag-ibig mo sa wika ng iyong bayan?

Mas madali ba ang mag-'twang' kaysa isapuso ang Panatang Makabayan?

Hindi ba't saulado mo ang mga kanta nina Beyoncé, 1D, EXO at 2NE1?

Bakit madalas kang magkamali sa tuwing aawitin ang 'Lupang Hinirang'?

'Di mo ba alam na ang wikang Filipino ay ilaw ng Pilipinas?

Na tatanglaw sa korapsyon ng kadiliman na tila 'di nagwawakas

Liwanag na magmumulat sa diwang nilalango ng alak ng kabalastugan

Gagabay sa landas na binaliko ng utak ng kalokohan at katarantaduhan.

Ano ba ang dapat maituwid ang 'yong malabnaw na utak o dilang nakalihis?

Bakit mas matatas pa ang 'Harry Potta' mo kaysa totoong mga Inggles?

Hindi mo ba kayang hangaan ang ating wika, kultura at kutis kayumanggi?

Ba't Ikaw'y may pagnanais na lampasan pati ang kulay ni Britney Spears?

'Di mo ba batid na ang wikang Filipino ay tulay patungong tagumpay?

Estruktura ng komunikasyong magdudugtong at mag-uugnay

Sa bayang inuhaw, ginutom at tinimawa ng pagsulong at kaunlaran

Na matagal nang pangarap ng mga 'indiong' dito'y nananahan.

Hindi ba't ang mga dakila't makata'y nakapukaw gamit ang wikang Filipino?

Bakit pinili mong iwaglit ang kasaysayan ng bansa at siya'y pinagkanulo?

Hindi ka ba namangha sa mga bayaning nanindigan para sa mga pilipino?

Bakit ibang lipi at lahi lamang ang siya mo ngayong dinidiyos at iniidolo?

'Di mo ba batid na ang wikang Filipino ay pundasyon ng tapang?

Balangkas ng monumentong susuhay sa tatag ng isang bayang

Pilit na binubuwag ng unos ng pagmamalabis at pagkaganid

Ang tutuos sa tahilang hinahagupit ng delubyong mga balakid.

Hindi pa ba sapat ang aral at leksyong dinulot ng kasaysayan?

Ano ang dahilan sa pagtanggal ng Filipino sa kurikulum ng paaralan?

Hindi ba nila alam na ang pagpapahalaga ng pilipinong kabataan

Sa wika, bayan at kasaysayan ay magsisimula 'di lamang sa tahanan?

'Di mo ba alam na ang wikang Filipino ay bagwis ng karunungan?

Pakpak na magdadala ng runong at impormasyon sa buong kapuluan

Ang maglilipad at maghahatid ng kaalaman sa nagmamaang-mangan

Patungo sa himpapawid ng kalayaang may tinig at tunay na kasarinlan.

Si Dr. Jose Rizal na ating pambansang dakila noo'y nagbilin at nagwika:

"Ang 'di magmahal sa sariling wika ay higit pa ang amoy sa malansang isda."

Ano pa nga bang mas sasahol sa pagkakaila sa sarili mong wika?

Ano pa nga bang mas uulol sa pagtatraidor sa sarili mong bansa?

Walang nagturan na kasalanan ang matutunan ang ibang mga wika

Walang nagbansag na masamang maging eksperto at dalubhasa

Gamit ang lenggwahe at wika ng mga banyaga sa pakikisalamuha

Ang kasalanan ay ipagkanulo mo ang bansa maging ang sarili mong wika.

Hindi ka na ba nagigimbal sa kariktan ng iyong sariling wika?

Bakit nalilibugan ka sa wikang hiram mo lang sa banyaga?

Hindi ka na ba nasasarapan sa hagod ng matalinghagang dila?

Bakit mo kinukupal ang wikang pinamana ng mga dakila?

- - - - - - - -

Ang akdang ito ay ang aking lahok sa 2014 Saranggola Blog Awards 6 sa kategoryang Tula

Sa pakikipagtulungan ng mga sumusunod na sponsor: