Itim Ang Kulay Ng Mundo

Isang-daang milyon na ang bilang ng mga pilipino. Higit sa pitong bilyon na ang bilang ng tao sa mundo. Kung ngayon pa lang ay nakararanas na tayo ng unti-unting kakulangan sa supply ng pagkain paano kaya sa susunod na sampu o dalawampung taon pa? Kung ngayon pa lang ay naglalaho na ang karikitan at yaman ng dagat, bundok at kagubatan paano kaya sa paglipas ng ilang panahon pa?

Kaya bang pigilan ng mga tao ang pagkaubos ng yamang-dagat at likas-yaman kung siya mismo ang dahilan ng pagkasira at pagkawala nito?

'Wag na tayong magtanong at magtaka kung bakit ang bansang agrikultural umano ay kinailangang mag-angkat sa ibang bansa nang makakain upang matustusan lang ang kanyang sariling pangangailangan.

Dahil ang dating bukid ay kinatitirikan na ng dambuhalang mall, ang dating palayan ay ginawa ng magarang subdivision, ang ilog ay natutuyo at ang dagat ay bumabaho, ang dating bundok ay pinapasabog at unti-unti nang pinapatag. Paano kung dumating ang panahong ipagbawal na ng mga bansang ito ang pagluwas at paglabas ng kanilang mga produkto? Sasapat ba sa sarili niyang bansa ang kanyang mga pananim at pagkain upang matustusan ang nagugutom niyang mamamayan? Sa halip kasi na linangin at pagyamanin natin ang kalikasan para sa ating pangangailangan iba ang ginagawa at pinagkakaabalahan natin.

Itim na nga marahil ang kulay ng mundo.

Itim dahil sa labis na polusyon at pag-abuso. 

Itim dahil sa malaking pagbabago ng ugali ng tao.

- - - - -

Ang suliranin ng lipunan at ng mundo ay sumisidhi at lumalala. Wala nang pagmamahal, halaga at respeto ang tao sa kapwa niya tao, estranghero man ito o kanyang kadugo --- lalo na sa mga hikahos at patay-gutom. Anak na kikitilin ang buhay ng ina, ama na hahalayin ang anak o inang ibebenta ang kanyang paslit upang maging puta. Adik na gagahasain ang sanggol, anak na kakatayin ang kanyang magulang at mga pagpaslang ng walang kadahilanan. Ang tao ay tao at ang hayop ay hayop ngunit tila nabaligtad na ito. Mas marahas na ang tao at mas mabangis na tayo kumpara sa anumang hayop sa mundo. Mas kaibig-ibig na ang hayop kaysa tao at handa natin itong gastusan ng libo-libo.

Ang buhay ay mahalaga ngunit marami ang hindi na ito pinahahalagahan. Nakalulungkot na sagrado (raw) ang buhay ngunit hindi naman ito ang ating nakikita. Tila ang motibo ng buhay ngayon ay pera at kapangyarihan.

Pera na susuhol upang maging makapangyarihan at kapangyarihan para sa patuloy na pagkamal ng maraming pera. Ipinagpapalit natin ang buhay sa kapirasong pera at walang awang papaslang sa pagtamasa ng huwad na kapangyarihan.

Ang sinumang may pera ay tila diyos ang kakayanan. Siya ang magdidikta sa mundo, sa bukas at sa buhay. Gagawin nitong diretso ang baluktot at itutuwid naman ang liko.

Ang sinumang makapangyarihan ay tila haring mag-uutos. Mga alila'y susunod kahit labag sa batas, tutol sa kanyang kalooban at susuway sa utos ng tunay na May Kapangyarihan.

Ang mga may pera at may kapangyarihan, iniidolo at kinaiinggitan. Akala kasi natin perpekto ang kanilang buhay, walang problema at walang alalahanin. At kung meron man madali mong malulutas at mareresolba --- marami kasing paraan at impluwensiya. Ngunit 'di natin batid sa kabila ng pamumuhay ng may karangyaan ay ang napakaraming pag-alala, pag-aalalang bumabagabag sa tila paranoid na pag-uutak. Takot sa pagbagsak, takot na makanti ang putanginang pride, takot na marungisan ang dati nang marungis na pangalan. 'Di natin batid (o tayo'y nagkukunwari) na kakambal nang pagdami ng pera ang pagiging sakim at ganid. 'Pag sinamba ang pera tila isa itong sumpa na mananahan sa taong gahaman. Ngunit kahit pa, lahat tayo'y aasamin pa rin ito at ipagpapalagay na hindi tayo magbabago o ipapangakong manananatili raw na nakaapak ang paa sa lupa. Ipagpapalagay na iba tayo sa kanila, sa mga taong nag-iba ang pananaw dahil sa impluwensiya ng pera.

 

Moderno na ang mundo ngunit paurong mag-isip ang mga tao.

Maligalig ang mundo, sinligalig ng isip ng tao.

Mahirap intindihin at mahirap unawain.

• May bibili ng ilang milyong dolyar na halaga ng drowing kesa magpakain at magsalba ng buhay ng milyon-milyong taong literal na pinapatay ng kagutuman.
• May maghahasik ng malalakas na bombang papaslang sa mga inosente't walang malay sa buhay para sa ilang ektaryang teritoryong lupain.
• May handang sumakmal ng (sagradong) buhay ng tao upang makuha lang ang hawak mong isang pirasong selepono o ilang daang piso.
• May alipin ng kanilang pananampalataya at ikakatwirang makatarungan ang kanilang pakikidigma --- aagaw ng buhay dahil sa (maling) paniniwala.

 - - - - -

May layunin at dahilan daw kung bakit tayo nabubuhay ngunit paano mo malalaman ang layuning ito kung bumabangon at nabubuhay ka lang upang maghanap-buhay? Wala tayong magawa at hinahayaan nating tayo'y maging kasangkapan at alipin ng oras, ng pera, ng kabataan, ng teknolohiya at ng kababawan.

Aanhin mo ang legasiya kung nagugutom ang iyong pamilya?

Aanhin mo ang dangal kung wala kang pambili ng medisina para sa iyong ina?

Aanhin mo ang marangal na pangalan kung titira kayo sa tahanang walang bubungan?

Aanhin mo ang layunin at dahilan kung natuto ka nang hindi kumilala ng dahilan?

Kung kahirapan, pagdurusa at kapighatian ang mararanasan nang marami habang nasa mundong ito, payapa at wala na sanang paghihirap ang ating kakaharapin doon sa kabilang buhay.

Ano ba ang higit na mahalaga; ang makabuluhang pamumuhay o ang makahulugang kamatayan?

Kung nabubuhay kang hikahos at salat sa buhay at kabuhayan, walang silbi sa iyo ang makabuluhang buhay o walang halaga sa iyo ang makahulugang kamatayan sasang-ayunan mo ba kung sasabihin kong para lamang 'yan sa may ambisyong maging bayani at dakila? Mas madalas sa minsan na ang asal, karakter at ugali ng tao ay nakadepende sa kung ano ang kalagayan at katayuan niya sa buhay, hindi ba't may may mga napipilitang mang-umit dahil salat sa yaman? Mapalad ang kapos sa pera ngunit puspos sa kagandahang loob. Subalit bakit maraming humihiga sa kayamanan na sagad sa buto ang kawalanghiyaan?

Mahiwaga nga (raw) ang buhay. Misteryoso.

Datapwa't tinutuklas na ng tao ang lihim sa likod ng bawat misteryong ito hindi naman natin binibigyang kahalagahan ang buhay at karapatan ng tao. Kinakailangan nating abusuhin at pagsamantalahan ang mundo, ang mga hayop, ang kalikasan, ang karagatan at ang lahat. At LAHAT tayo'y bahagi ng kalapastangang ito (hindi man natin gusto, hindi man natin maamin) para magpatuloy ang henerasyon ng tao, para uminog ang modernong mundo, para magkalaman ang sikmura ng bawat tao.

Mahiwaga nga (raw) ang buhay. Misteryoso.

Mas marami ang mga tanong kaysa kasagutan. May mga tanong na may sagot ngunit mas pinili ng taong hindi ito tugunin dahil marahil sa pagtatakip sa katarungan o sa ipinaglalabang adhikain at katwiran.

Ang mga dating imposible'y unti-unting naging posible. Ang milagro ay pinipilit ng taong maging karaniwan sa tulong ng siyensiya. Darating ang panahong kaya na ng siyensiyang bumuhay ng patay o bumalik sa nakaraan at gagawin nila ito ekslusibo (malamang) para sa mga may pera at makapangyarihan. 

Nakaapak na ang tao sa buwan at abot-kamay na rin natin ang iba pang planeta, pangkaraniwan nang may namamasyal sa kalawakan ngunit nagmamaang-maangan ang marami kung papaano makararating sa LANGIT.

Masaya daw ang buhay kung pipiliin mong maging masaya. Ngunit paano nga ba ang sumaya kung 'di mo mahagilap ang katarungan at hustisya?

Masarap daw ang mabuhay kung masusulit mo ito. Ngunit paano nga ba sasarap ang buhay kung wala ka ni piso sa iyong bulsa?

Sa modernong panahon ng agham at siyensiya, malaki na ang ibinaba ang halaga ng iba't ibang uri ng teknolohiya subalit nakapagtatakang 'di napipigilan ang pagtaas ng halaga ng gamot at pagkain gayong ito'y pangunahing pangangailangan natin.

Sa pagsulpot at pagdami ng iba't ibang uri ng komunikasyon at teknolohiya (virtual o kasangkapan, hardware o software) kakatwa na inilalayo naman natin ang sarili natin sa totoong tao --- kahit sa sarili nating pamilya. Lumilikha tayo ng sarili nating mundo, mundong makasarili na lalason sa kanyang isip at papatay sa pakikipagkapwa-tao.

Noon pa man alam na nating hindi patas ang mundo, batid na nating hindi madali ang buhay ngunit kadalasan tayo rin ang nagiging dahilan upang humirap ito ng husto.

Hinahanap natin ang kapalarang tila ayaw magpahagilap.

Gutom tayo sa kasiyahan kahit busog tayo sa bagay na materyal.

Lahat ng nais nating malaman ay nasa teknolohiya ngunit nakapagatatakang marami pa rin ang walang alam dahil hindi pursigidong may malaman.

Ipinagpapalit natin ang pangangailangan para sa pangsariling interes at kagustuhan.

At sa kagustuhang makibagay sa mundong kanyang kinabibilangan, ang tao'y nagiging bihasa sa pagpapanggap kahit labag sa kanyang kalooban.

Kahit anong gawin bahagi na ng daigdig ang kahirapan, digmaan, diskriminasyon, alipin, pagmamalabis, kagutuman, kasakiman, kaguluhan at kamatayan. Marami na ang nagtangkang ito'y baguhin at pigilan ngunit gaya ng ulan at baha noong panahon ni Noah, 'di rin mapipigilan ang pagragasa at pagkalat nito sa mundo.

Sa patuloy na pag-ilanlang paitaas ng makapangyarihan at mayayaman ay ang 'di maitatangging paglaganap ng kahirapan at kagutuman, kabi-kabila ang karahasan at digmaan, 'di maipaliwanag na delubyo ng kalikasan, at ang pagsulpot ng mga karamdamang tila walang kalunasan. Kung nalalapit na nga ang araw ng paghuhusga ay walang sinumang tiyak na makapagsasabi ngunit iba na nga ang mundo kaysa dati at hindi ito ang kaganapan sa mundong gusto nating MANGYARI.

Datapwa't marami na ang nagmagalaing at nagprediksyong malapit na nga ang katapusan ng mundo at huhusgahan na ang mga tao ayon sa kasalanan nito ngunit nananatiling lahat ng pagpapahayag na ito ay bigo at palso. Walang pa ring makapagpapahayag kung kailan ang ating katapusan. Sabi nga, bigla itong darating sa panahong 'di mo alam at inaasahan, gaya ng magnanakaw na may dalang elemento ng sorpresa. Sa dami na ng kasalanan ng tao, kasalanang lampas pa siguro sa inaasahan nating lahat, maari na marahil na muling malipol ang tao kasama ng kanyang mga kabuktutan at kasalanan upang tayo'y magbigay daan sa bagong henerasyong walang muwang sa korapsyon, sa kapalaluan, sa kasakiman at sa kapangyarihan.

Upang mapalitan na ang umiitim na kulay ng mundo.

Maynila, Sa Kuko ng Manileño

Kung pilipino ka hindi mo na dapat pagtakhan ang napakasikip na trapiko sa Kamaynilaan at sa karatig nitong lalawigan, hindi na bago sa paningin mo at sa iyong pang-amoy ang marumi at mabahong Kalakhang Maynila. Minsan na ring binansagan ng isang english author na ang Maynila raw ay 'Gates of Hell', marami ang tumuligsa dito ngunit marami ring sumang-ayon, umamin at hindi na nagmaang-maangan pa sa tunay na kalagayan ng lungsod.

Dahil sa deka-dekadang problema at senaryong ito tila nasanay na tayo sa ganitong sitwasyon. Mabuti sana kung wala na tayong nakikitang solusyon at kaparaanan, mabuti sana kung wala tayong nakikitang mga opisyal na tagapagpatupad ng batas o walang nakahaing batas para sa sari-saring paglabag na ito - pero hindi e, mayroon at mayroong solusyon para dito, na sa kasamaang-palad at sa hindi malamang kadahilanan ay tila naging bulag  at naging inutil ang mga opisyales na may otoridad para dito.

Maynila. Tunay ngang kabisera ng Pilipinas dahil ito ang salamin ng kabuuan ng bansa. Populated. Marumi. Matrapik. Abala. Kanya-kanya. Kulang sa seguridad. Mapolusyon. Kulang sa disiplina. Masaya. Magulo. Maingay. Maraming shopping mall at maraming negosyo. Masaya.

Kung ano ang makikita mo sa Maynila, humigit-kumulang ay siya mo ring makikita sa kabuuan ng bansa. Sa napakaraming sutil na mga pilipino (hindi lang Manileño) kailangan natin ng opisyal na may tapang at bayag upang supilin at suwayin ang pagkasutil na ito. Isa lang ang mabagal na trapiko sa maraming problema ng bansa pero kung mababawasan at maiibsan lang ito ng kahit na kaunti malaki ang maitutulong nito sa ekonomiya ng bansa.

Marami na ang nagpapalit-palit na opisyales sa MMDA ganundin sa opisina ng alkalde ng iba't ibang lungsod ng Kamaynilaan pero tila nakagapos ang kanilang mga kamay para hambalusin ang mga pasaway sa kalsada. Sigurado naman tayong alam nila ang nangyayari sa kanilang nasasakupan.

Naawa ba sila sa mga huhulihin nila o gusto talaga nila ang masikip na trapiko?

Kulang ba ang sweldo ng mga traffic enforcers o naduduwag silang ipatupad ang batas?

Hindi ba sila komportable sa magandang dulot ng maluwag na trapiko o ineffective sila bilang opisyal ng gobyerno?

Madalas na ipinagmamalaki ng kung sinong pangulo ang pag-angat (umano) ng ekonomiya ng bansa. Kahit hindi maramdaman ng mga ordinaryong pilipino ang pahayag na ito gusto kong paniwalaan ito ng may halong pagdududa. Kung may kakayanan pala tayong umangat at umunlad bakit hindi natin kayang ipatupad ang mga batas sa lansangan? Siguro'y kalabisang ihambing ang ibang mga bansa sa atin pero hindi maiiwasang ikumpara ang trapiko at mga traffic enforcer nila sa atin. Walang problema sa ating batas kaya't hindi na natin kailangan pa ng karagdagang multa (na isinusulong ngayon) sa mga traffic violator kailangan lang ay ang mahigpit na pagpapatupad nito.

Noong golden age ng Subic, walang sinuman ang sumubok na suwayin ang batas trapiko doon na hindi hinuli kahit na walang nakaistasyong enforcer sa lugar na pinangyarihan. Kahit walang traffic light, ang lahat ng sasakyan sa intersection ay kusang humihinto upang magbigay daan sa kung sino ang nauna. Walang motoristang nag-uunahan o nagkakarerahan sa kalsada. Walang pedestrian na basta-basta na lamang tumatawid. Walang sasakyang lumalampas sa itinakdang speed limit.

Bagama't ngayon ay mangilan-ngilang pang motorista gumagawa nito sa Subic mas marami nang hindi ito alintana, walang pakundangan dahil sa nakasanayang pagmamaneho sa kalsada ng Maynila.

Magkakahalong inis, pagkadismaya, inggit at tukso ang iyong mararamdaman sa tuwing may mga motoristang intensiyonal na nagkacounterflow o nagbeating the red light upang makauna sa kalsada. Inis at pagkadismaya dahil malaking dahilan sila kung bakit lumalala ang masikip na trapiko sa Kamaynilaan. Inggit at tukso dahil kahit papaano'y may pagnanais ka ring gawin ito sa pagnanais na maaga kang makauwi at makasama ang pamilya. Ngunit hangga't maari bilang isang matino at may pagnanasang magbago ang sistema maghihintay kang umandar ang linya kung saan naroroon ang sasakyan mo. Ang paghihintay ng ilang minuto sa pagpapalit ng ilaw na berde ay hindi makakabawas sa pagkatao bagkus isa kang ehemplo sa paningin ng iba pang motorista.

To be fair, mayroon pa namang mga lugar sa Pilipinas ang malinis at disiplinado ang mga taong naninirahan dito kahit hindi gaanong progresibo. Sinusunod ang batas trapiko at ginagalang ang nagpapatupad ng batas bilang ganti ay nirirespeto rin ang motorista at pedestrian at hindi kanya-kanya ang sistema. Dahil dito at bilang isang motorista ay mapapasunod ka sa pinaiiral na batas, marahil ito rin ang dahilan kung bakit ang mga pilipino sa ibang bansa ay matinong sumusunod sa batas na pinapatupad doon.

Naging epektibo ang mahigpit na batas at polisiya noon sa Subic kaya ito'y naging maunlad at disiplinadong lugar na nagresulta rin sa napakaganda at napakaluwag na daloy na trapikong dapat na tularan ng lahat ng lungsod at bayan sa Kamaynilaan at iba pang lalawigan. Kung ipapatupad natin ang batas sa mahirap man o mayaman, kung may bayag ang mga traffic enforcer o pulis na hulihin ang lahat ng lumalabag sa batas (pedicab driver man o driver ni congressman), kung hindi tayo maaawa sa mga lantarang nanggagago sa batas at kung may political will lang sana ang lahat ng mga nanunungkulan at nasa pwesto, maaari at posibleng mabawasan ang ilang dekadang mga problema nating ito:

 

• tambak ng basura sa gilid at gitna ng daan 
• marumi at baradong kanal, ilog at estero
• mga tricyle/pedicab/kuliglig sa main road
• nagkacounterflow na mga motorista
• illegal na vendor sa sidewalk man o hindi
• motoristang nagbi-beating the red light
• pedestrian na nagji-jaywalking
• sinarang kalsada dahil sa paliga ng baranggay o sa pasakla ng may patay o may nagbirthday na taong maimpluwensiya
• mga sasakyang nakabalagbag at iligal na nakaparada sa kalsada
• matagal na pagsasaayos ng daan
• hindi sinusunod na traffic lights at traffic regulations
• smoke belcher na mga sasakyan
• overloaded na truck, kuliglig, tricycle, buses at jeepney
• iligal na structure na nakasagabal sa daan; bahay man o tindahan
• mga kunsintidor na traffic enforcer
• mga violator ng number coding at truck ban 
• mga astig at walang modong motorista
• dumaraming pulis na nasusuhulan  

Hindi maikakaila na kawalang galang at kakulangan sa pagmamahal sa bayan ang malaking dahilan ng mga hindi kanais-nais na gawaing ito ng ating mga kababayan pero may malaking kontribusyon sa paglala nito ay ang ating mga tagapagpatupad ng batas. Nakakasawa na ang marumi at matrapik na Kamaynilaan at sa mahaba-habang panahon ay ito na ang ating nakagisnan. Kung kulang o walang disiplina ang mga Manileño o kahit sinong pilipino, dapat tumbasan ito ng paghihigpit at pagpapatupad sa batas sa kahit kanino ng walang sinisino. 'Yun lang at tapos ang kwento.

Pieta

"Knock, knock, knock. Kurt..." tatlong mahihinang pagkatok na may kasamang malambing na pagbigkas ng pangalan ng anak ang narinig mula sa labas ng pinto ng kwarto ni Kurt. Mula ito sa inang si Aling Verna. 

Inilapag muna nito ang dala nitong tray. Ipinihit niya ang doorknob at pumasok sa kwarto ng anak.

Nakangiti si Kurt nang umagang 'yon sa ina.

Maganda ang papasikat na araw katulad ng ngiti ng binata - punong-puno ng saya at pag-asa.

Freshman student si Kurt sa kursong Political Science sa isang sikat na unibersidad sa may Taft Ave. Masipag si Kurt sa pag-aaral, puno ng pangarap at ideyolohiya. Adventurous, walang kaartehan sa katawan at higit sa lahat, malambing sa kanyang ina. Sa edad nitong disi-siyete ay matured na ito kung mag-isip kung ikukumpara sa kanyang mga ka-edad na kabataan.

Bagama't solong anak ay hindi naman masyadong naspoiled ng kanyang magulang si Kurt. Naipo-provide ang lahat ng kanyang pangangailangan ngunit piling-pili lang ang mga bagay na naibibigay sa kanya ng magulang kung hindi naman ito masyadong kailangan ng binata. Dahil mas prayoridad ng pamilya ang pangmatrikula sa pag-aaral ni Kurt, naintindihan at naunawaan ng anak ang paghihigpit sa kanyang luho. Sapat at masaya na rin siya sa kung anong meron siya ngayon.

Bata pa lamang ay pangarap na ni Kurt maging abogado at ito rin ang pangarap sa kanya ng amang si Victor. May malaking respeto at paghanga si Kurt sa mga abogado - hinahangaan niya ang talino ng mga ito, kung papaano sila magsalita sa harap ng maraming tao, kung papaano sila manamit ng may buong pagtitiwala sa sarili at kung papaano nila ihandle ang kanilang kakayanan sa kabila ng pressure sa trabaho. Kung ang ibang mga magulang ay may pagtatalo sa anak sa kung anong kursong kukunin ng kanilang anak, ang mag-amang Mang Victor at Kurt ay magkasundo na Political Science ang kunin ng binata sa kolehiyo.

Consistent honor student si Kurt mula elementarya hanggang sekondarya. Hindi naman ito nakapagtataka dahil ang kapwa niya magulang ay magagaling at matatalino, namana niya siguro ang taglay niyang talino rito. Nakadagdag pa sa kanyang galing ang pagkasipag nitong mag-aral. Bagama't hindi abogado ang kanyang ama kahit papaano'y naging matagumpay naman ito sa naitayo nitong negosyo. At ang negosyong ito nga ang tumutustos sa pangangailangan ng pamilya at pag-aaral ni Kurt.

Kahit likas ang taglay na talino ni Kurt, hindi rin naging madali ang adjustment niya sa kolehiyo; mas pressure ang pag-aaral, mas mahirap ang mga subjects, mas mahigpit ang mga professor at idagdag pang estranghero para sa kanya ang bagong classmates, institusyon at environment. At kasama ang mga ito sa dahilan kung bakit naudyok si Kurt na makumbinsing sumali sa fraternity nang minsang nag-anyaya sa kanya ang isa niyang kaklase.

"Good morning!" bati ng inang si Aling Verna sa anak. "May dala akong almusal sa'yo..." alok ng ina kay Kurt habang inilalapag ang tray na almusal ng anak sa lamesitang nasa ulunan ng kama. Laman ng tray ang mga pagkaing paboritong kainin ng anak tuwing umaga; pandesal, hotdog, itlog at isang tasa ng kapeng maraming creamer.

Hindi kumibo si Kurt.

Ngunit nanatiling nakangiti.

Binuksan ni Aling Verna ang radyo, isinalang ang CD na palagi niyang naririnig sa anak tuwing umaga. Paborito ni Kurt si Bruno Mars.

Habang napupuno ng awitin ni Bruno Mars ang silid ng binata, nag-umpisang linisin ng inang si Verna ang kwarto ng anak.

Winalis ang sahig na wala namang kalat.

Pinunasan ang laptop at iba pang gamit kahit wala namang alikabok.

In-off ang electric fan kahit hindi naman naka-on.

Binuksan ang bintana na hindi naman nakasara.

Nilupi ang mga damit kahit masinop na nakasalansan.

Tiniklop ang kumot na hindi naman magulo.

Pinagpag ang mga unan na hindi naman nagalaw.

Inayos ang bedsheet na hindi naman nalukot.

Sa nakalipas na tatlumpu't siyam na araw ay walang pagkasawang ginagawa ni Aling Verna ang mga ito. Araw-araw, walang palya. Gigising ng maaga, mag-aasikaso ng almusal at lilinisin ang kwarto ng anak.

Tahimik lamang si Aling Verna habang muling inulit ang kanyang mga nagawa kanina. Walang bakas na pagkapagod na makikita sa ina. Sa kabila ng pagpipilit na maging abala ay halatang ikinukubli ng ina ang kalungkutan na kanyang nararamdaman. Pinipigil ang mga luha sa matang kanina pang nais na kumawala. Ngunit kailangang hindi mahalata ng anak na siya'y malungkot.

Inayos na muna ni Aling Verna ang sarili bago muling humarap sa anak.

"Hindi mo ba nagustuhan ang pagkain mo?" patungkol ito sa almusal na dala niya sa anak. Hindi man lang kasi nabawasan ang mga pagkaing nasa tray.

Nakangiti lang ang binata sa ina. Walang imik. Walang kibo.

Habang nakatingin si Aling Verna sa anak ay nag-uumpisang tumugtog ang intro ng kantang 'Just The Way You Are' ni Bruno Mars. Hindi na nakapagpigil ang ina at tuluyan na ngang tumulo ang luha nito. Napahagulgol. Makahulugan sa kanya ang kantang ito. Ilang beses rin kasing sinabi ni Kurt sa kanya na paborito nito ang kanta dahil akma ang lyrics nito sa kanya bilang 'amazing' na kanyang ina. Simula noon ay naging paborito niya na rin ng ina ang kanta ito.

♪♫♫"Oh, her eyes, her eyes

Make the stars look like they're not shining

Her hair, her hair

Falls perfectly without her trying

She's so beautiful

And I tell her everyday..."♪♫♪

Pumailanlang ang linya ng kantang ito sa loob ng kwarto ni Kurt na tuluyang nagpagupo sa kunwaring nagpapakatatag na ina.

Niyapos ni Aling Verna ang mukha ng anak. Niyakap ito. Hinalikan sa pisngi habang hindi na mapigil sa paghikbi ang tumatangis na ina.

"O, nandiyan ka pa rin pala!" boses ni Mang Victor.

Nasa loob na rin pala ito ng kwarto ni Kurt.

Galing sa likod ay niyakap nito ang asawa. Mahigpit.

"Alam ko masakit pa rin sa'yo hanggang ngayon ang nangyari sa ating anak pero apatnapung araw na ang nakalipas, patahimikin na natin siya hindi 'yan makakatulong sa pagtawid niya sa kabilang buhay." lumuha na rin sa puntong 'yon ang amang si Mang Victor. Hindi bumitiw sa pagkakayakap sa asawa.

Pinakalma muna ni Aling Verna ang sarili. Humina ang paghikbi. Ilang sandali pa'y ibinaba na niya ang picture frame na kanyang yakap-yakap.

Nakapaloob sa picture frame ang larawan ng anak na si Kurt.

Maganda ang ngiti nito, punong-puno ng saya at pag-asa.

"Tara na, baba na tayo. Mag-ayos ka na at bibisita pa tayo sa sementeryo. Forty days ngayon ni Kurt." paanyaya ni Mang Victor habang pinupunasan ang luha sa mga mata. Tumayo at akmang lilisanin ang kwarto.

Biktima si Kurt ng marahas at walang-awang hazing ng fraternity na kanyang sinalihan. Fraternity, brotherhood o kapatirang dapat sana'y magiging sandigan ni Kurt sa mga oras na siya'y nangailangan ng tulong. Kapatirang ang layunin ay tapat na pagkakaibigan at tunay na samahan na ang turingan ay higit pa sa magkakapatid. Kapatirang dapat sana'y rerespeto sa karapatang pantao ng kanilang bawat miyembro. Ngunit ang kapatiran ding ito ang sumira sa masaya at buong pamilya at bumasag sa matayog na kinabukasan at pangarap ng binata.

Biktima si Kurt ng bayolente at walang saysay na kamatayan.

"Oo sige, mauna ka na at bababa na rin ako." tugon ng asawang nakatungo at pinupunasan ang tila 'di napipigilang luha.

♫♪"Cause, girl you're amazing Just the way you are..."♫♪ tinapos na muna ni Aling Verna ang kanta bago niya tuluyang nilisan ang kwarto ng anak.