Déjà Vu

Kagyat na tumanyag at nawindang
ang Pilipinas, dalawampung taon
na ang nakararaan
hindi dahil sa lider na disiplinaryan,
o matitikas na kanyang mga batas.
‘Di dahil sa pag-usbong ng kaunlaran,
o sa pag-usad ng bansa
sa larangan ng medisina,
teknolohiya o ng agham,
kundi dahil sa isang “bagong bayani”
na kikitlin ang buhay sa
teritoryo ng dayuhan.

Dalawampung taon na ang nakararaan
nang bitayin si Flor, hindi dahil
sa brutal na kasalanan
o sa pag-alagwa ng kanyang sanidad
sa kabila ng kahirapan,
hindi dahil sa pagpaslang ng
kanyang kaawa-awang kababayan
o ng paslit na isinakripisyo
upang siya’y mahusgahan.
Binitay si Flor dahil sa paghahanap
ng mailap na kaunlarang
‘di niya mahagilap sa bansang
kanyang kinamulatan.  

Nahimlay si Flor na patuloy
na nananawagan sa katarungang
ipinagkait ng pamahalaang
araw-araw ay manhid at inutil
sa iyak at sigaw ng
kanyang kababayan.
- - - - -
 

Muling tumanyag at nawindang
ang Pilipinas, makalipas ang
dalawampung taon,
‘di dahil sa mga suwail at sutil
na mga “disiplinaryan”,
o sa binabalahura at binabarubal
na matitikas na mga batas,
‘di dahil sa nabalahong kaunlaran,
o sa ‘di sa pag-usad ng bansa
sa larangan ng medisina,
teknolohiya o ng agham,
kundi dahil isang “bagong bayani”
na nahatulang kitlin ang buhay
sa teritoryo ng dayuhan.

 

Dalawampung taon (muli) ang nakalipas
nang mahushagan ng
kamatayan si Mary Jane,
hindi dahil sa brutal na kasalanan,
o sa pag-alagwa ng kanyang
sanidad sa kabila ng kahirapan,
hindi dahil sa pagbitbit ng
drogang ipinanggatong sa apoy
ng kawalang katarungan
o ng pagngasab sa kakarampot 
na barya upang maibsan ang kagutuman.
Kundi dahil sa paghahanap
ng mailap na kaunlarang
‘di niya mahagilap sa bansang
kanyang kinamulatan.  

Hinatulan si  Mary Jane na patuloy
na nananawagan ng katarungang
ipinagkait ng pamahalaang araw-araw
ay manhid at inutil sa iyak at sigaw ng
kanyang kababayan.
(Bagong Bayani man o nasa sariling bayan)

Clinic III: Si Jericho

Sundan ang istorya dito:

Clinic I: Rated SPG

Clinic II: Six Months

- - - - - - -

Kung basta na lang natin kalilimutan ang isang pangyayari sa ating buhay ang isang tila masamang bangungot na naging bahagi ng ating kahapon hindi raw malayong maulit ang kahalintulad na karanasang ito sa darating na panahon.

Tama nga na hindi tayo dapat nakapiit sa alaala ng nakaraan pero hindi ibig sabihin nun na dapat na nating iwaglit ang lahat ng mga leksyong ibinigay nito sa atin. Para sa iba madali lang ang magpatawad pero hindi kahulugan nun na ganoon din kadali ang makalimot. Lalo na kung ang nakagawa sa'yo ng pagkakasala ay naging malaking bahagi ng buhay mo. Lalo na kung ang nakasakit sa'yo ay taong minahal mo ng higit pa sa buhay mo. Lalo na kung ang taong 'yun ay inakala mong kasama mong hahabi ng iyong mga pangarap sa buhay sa darating na mga bukas.

Maaari kang magpatawad sa taong nagkasala sa'yo pero 'tangina hindi simpleng maiwaglit ang lahat ng kanyang naging pagkakasala kasama nang lahat ng kanyang naging pagkakamali.

Kailanman, hindi package deal ang pagpapatawad at paglimot.

Maari kong sabihing napatawad ko na si Jericho pero kailanman tila hindi ko malilimutan ang mga lahat ng mga kababuyan, kahayupan at panggagago niya sa akin. Magsisilbing leksyon ang mga 'yon para ako'y maging matalino sa buhay at pipilitin kong hindi na muling maloko ng kung sino mang nag-aalok ng isang huwad na pagmamahal.

Sa mga bagay na nangyayari sa akin ngayon gusto kong paniwalaan na may dahilan nga ang lahat nang nangyayari sa ating buhay at nasa atin na lang kung papaano natin ito lubos na tatanggapin at uunawain.

Hindi na natin maibabalik ang nakaraan at ang lahat ng mga nagawa nating pagkakamali ay hindi na natin maitatama pa -- kahit ano pang ating gawin.

Ang tangi na lang nating magagawa ay ihinto ang mga kamalian at kahibangang ito bago pa mahuli ang lahat. Hangga't may nalalabi pang oras, hangga't kaya pa nating ituwid ang ating darating na bukas.

- - - - -

Hindi ko na maalala ang eksaktong araw at oras kung kailan ko huling nakita at nakausap si Jericho. Ang gagong si Jericho na minsang naging bahagi ng buhay ko, minsang naging pagkakamali ng nakaraan ko. Ang totoo, wala na akong pakialam sa buhay niya, wala na akong interes na alamin kung anong nangyari sa kanya at kung saang impiyerno man siya napadpad ngayon.

Magmula nang ako'y abandunahin ng walang bayag na si Jericho unti-unti na ring nagbago at naglaho ang lahat ng pagmamahal at pagtingin ko sa kanya. Nawala na ang pakialam ko sa gagong Jerichong 'yon. Ang tanging alam ko lang -- ay mag-iisang taon na sa susunod na buwan ang anak kong si Jeric.

Kung may isang dahilan para ako magpursigi at magsumikap sa buhay -- si Jeric 'yon.

Si Jeric na naging bunga ng aking kapusukan at ng maling pagmamahal.

Si Jeric na magandang bunga ng isang pangit na alaala.

Hindi sa aking pinangangatwiranan o binibigyan ng dahilan pero minsan pala ang isang pagkakamali ay nagdudulot ng magandang resulta -- ng kabutihan. Blessing ng langit ang anghel na si Jeric para sa akin at palalakihin ko siyang may takot sa Diyos at may respeto sa kapwa 'di tulad ng kanyang amang si Jericho na kampon yata ng kadiliman sa kawalanghiyaan. Gagawin ko ang lahat upang magkaroon siya ng magandang kinabukasan sa kabila ng aking masamang nakaraan.

Hindi ko nais na makitang may sakit si Jeric -- kahit bahagyang lagnat lang. Dahil sa tuwing siya'y may karamdaman tila doble ang sakit na aking nararanasan. Kaya't hindi ako pumapalya na dalhin si baby sa Clinic at sa awa ng Diyos ay lumalaking malusog na bata si Jeric. Ang kanyang bawat ngiti ay ang aking pag-asa para sa bawat pahina ng buhay ko. At ang kanyang mga halakhak ang ginagawa kong inspirasyon upang ako'y magpatuloy ng pag-aaral sa kolehiyo.

- - - - - -

Lunes ng umaga.

Nakabihis na ako patungong eskwela. Hindi ko inaasahan ang isang bisita.

Nasa aking harapan si Jericho. Nagsusumamo.

Hindi pa man niya binubuka ang kanyang bibig alam ko na ang kanyang nais ipahiwatig, alam ko na ang lahat ng gusto niyang sabihin. Malamlam at malalim ang kanyang dating mapupungay na mga mata.

Pispis na ang ang noo'y matikas na kanyang katawan. Magulo at marumi ang mahaba niyang buhok. Ang kanyang balbas at bigote'y nagpapadagdag sa pagiging mukha niyang marungis. At kung pagmamasdang maigi, halos wala siyang pinag-iba sa taong-grasang pakalat-kalat sa Maynila.

Ibang-iba na ang kanyang itsura, hindi na siya kaibig-ibig -- 'di tulad ng dati.

Nakakaawa na siya. Malayong-malayo sa Jerichong aking nakilala noon na matikas, matipuno, mabango at maangas.

Hindi ko alam ang dahilan pero hindi ko magawang saktan si Jericho.  Sa isip ko'y gusto ko siyang sampalin, suntukin, tadyakan, sikmuraan ngunit nagapi ako ng magkakahalong awa at galit, habag at pagkamuhi, simpatiya at pandidiri -- para sa kanya.

Nag-uumapaw na ang aking sama ng loob  at nanginginig na ng aking kalamnan ngunit hindi ko makuhang pagbuhatan ng kamay si Jericho.

Ah Jericho. Oo maganda ang kanyang pangalan ngunit hindi bagay sa kanyang ugali at sa kanyang mga kawalanghiyaan. Pero sa katulad kong binulag ng maling pagmamahal at ng panglabas ng kaanyuan mistula akong naging kanyang alipin sa mahaba-habang panahon. Hindi lang pala ganda ng pangalan o kisig ng itsura o tikas ng katawan -- ang makasasapat at makapagpupuno sa isang pagmamahal.

At sa isang iglap bumabalik sa aking alaala ang lahat ng kababuyang pinaggagawa niya sa akin!

"Putang ina mo! Buhay ka pala?!" sa dami ng gusto kong isumbat kay Jericho 'yun lang ang nasabi ko sa kanya.

Nangingilid ang luha ko at nakakuyom ang aking palad -- handang ilapat kanyang pisnging humpak at singnipis na ng papel sa labis na kapayatan.

Kahit ano pang kanyang ikatwiran hindi na ako mahuhulog sa bitag niya. Hindi ko na tatangkaing tikman at lasapin pa ang tamis ng kanyang pananalita dahil hindi na ako ang dating si Cathy na madaling mabola at madaling mauto. Hindi na ako ang dating Cathy na makati at malibog.

Kung hindi pa sapat ang matinding kalbaryong aking naranasan nang mga panahong muntik ng kumawala ang katinuan sa aking kamalayan, kung hindi pa ako natuto sa aking naging karanasang muntik ko nang ikasawi ng aking buhay -- gago na lang talaga ako.

"Patawarin mo ako Cathy, patawarin mo sana ako!" nakaluhod si Jericho. Sa itsura naming dalawa mistula akong santo na kanyang dinadasalan at siya nama’y isang mortal na puspos ng kasalanan. 

Hindi ako makapaniwala sa aking nakikita.

Parang isang panaginip ang aking nasasaksihan. Ang matikas at maangas na si Jericho ay nakikiusap at nagsusumamo sa isang tulad ko. Pero hindi ako dapat magpada sa kanyang script na pangteleserye dahil 'pag naging tagahanga ako ng kanyang kadramahan parang hinayaan ko na rin ang sarili kong mahulog sa isang bitag na kasama pa akong naghukay at magiging biktima ako sa isang krimen na ako mismo ang isa sa mga salarin.

Maraming kuwento si Jericho. Marami siyang paliwanag. Na hindi ko alam kung totoo o kathang-isip niya lang.

Matagal daw siyang nawala dahil nakulong siya sa isang bintang na pagtutulak ng bato. Naframe-up lang daw siya at kailanman daw ay hindi niya magagawa ang magtulak. Sa isip ko; May malaki bang pagkakaiba ang tumutulak sa bumabatak? Ang mga bumabatak ‘pag kailangang bumatak ay magtutulak at ang nagtutulak ay babatak upang malaman ang kalidad ng kanyang itutulak. Ewan ko pero sa pagkakaalam ko pareho lang silang talamak at salot ng lipunan.

"Magbabago na ako, pangako. Bibigyan ko kayo ng magandang kinabukasan ng ating anak... Anong pangalan niya?" patungkol sa sanggol na nakahiga sa crib. Nakatingin sa mahimbing na natutulog na si Jeric.

Gusto kong paniwalaan ang sinasabi ni Jericho. Nagtatalo ang aking isip at puso, tinitimbang ang bigat ng kanyang mga salita at pangako.

"Jeric." matipid kong sagot.

Hindi siya umimik.

Napaluha lang siya nang marinig ang pangalan ng aming supling. Tila napalitan ng habag ang pagkamuhi ko sa kanya. Ngunit kailangan kong magising mula sa kahibangan, kailangan kong matauhan mula sa panandaliang panaginip.

Ano bang kasiguruhan kong siya'y magbabago?

Ano bang magandang kinabukasan ang naghihintay sa kanyang piling?

Tinitigan ko si Jericho, tiningnan ko ang kaluluwa ng kanyang mata. Ramdam kong nais na nga niyang magbago at ang sinseridad ng kanyang bawat sinasabi ay tila alingawngaw na bumubulong sa aking puso. Ngunit sasapat ba ang lahat ng mga ito upang muli ko siyang papasukin sa aking buhay?

Maari siguro. Pero hindi ngayon.

"Umalis ka na. Hindi na kita kailangan sa buhay ko, hindi ka namin kailangan ni Jeric. Kung nabuhay ako noong wala ka, mabubuhay pa rin ako na hindi kakailanganin ang isang tulad mo." habang sinasabi ko 'yon kay Jericho ay para ko na ring sinusugatan ang aking sarili. Parang hinihiwa ko na rin ang magkabila kong pulso.

Sapat na ang mga salitang 'yon upang umalis si Jericho.

Alam ko mahal niya pa rin ako at nararamdaman kong may pagmamahal pa rin ako sa kanya ngunit hindi sasapat ang pagmamahal lang para magkaroon ng maligaya at magandang buhay. Nagsisimula sa pag-amin ng lahat ng kasalanan ang totoong pagbabago ngunit kaakibat nito ang pagsusumikap na talikuran ang mga kasalanang ito -- at hindi ito nangyayari sa isang iglap lang.

Oo, mami-miss ko si Jericho at ang kanyang pagmamahal pero may mga bagay na mas mahalaga at mas higit pa sa letseng pagmamahal.