Higit Sa Mga Larong Ating Kinagisnan

Maraming bagay noong kabataan natin ang sobrang nakaka-miss at nakakadagdag pa sa pagka-miss na ito ay ang katotohanang hindi na natin ito nakikita o nagigisnan sa bagong henerasyon ng kabataan ngayon. 


Nag-enjoy tayo noon sa mga laro na kailangan ng physical activity gaya ng piko, tumbang-preso, luksong-baka, luksong-tinik, taguan-pung, doktor kwak-kwak, sipa, jackstone, patintero, holen, trumpo, saranggola, luksong-lubid, siyato at iba pa. Ngunit sa paglipas ng panahon at halos sumabay sa pagkawala ng paborito nating cartoons at anime sa hapon, nawala na rin ang mga larong ito.

Siguro, kahit anong gawin natin at kahit ilang episode pa ng pagbabalik-tanaw episode ang i-feature ng Kapuso Mo, Jessica Soho tungkol dito – hinding hindi na magugustuhan ng mga kabataan ngayon ang ganyang mga old school na laro dahil mas nag-eenjoy sila sa mga app games na naka-install sa mga cellphone, tablet, computer, o kahit anong gadgets pa ‘yan, in fact nababaduyan sila sa mga larong nabanggit. 


Tanggapin na nating 'yon ay bahagi na lang ng ating kasaysayan.
Tanggapin na natin ang katotohanan. 
At tanggapin na natin na sadyang malaki ang ipinagbago ng youth of today kumpara sa tulad kong youth of yesterday. 

Pero laliman pa natin nang kaunti ang paghahambing, isantabi muna natin ang mga simpleng bagay tulad ng mga larong ating nakagisnan. 
Fast forward tayo sa kasalukuyan. 
Higit pa sa larong-kalyeng ating nami-miss ay ang mas nakakabahalang bilang ng maraming mga kabataang involve sa iba’t ibang uri ng krimen o illegal activities o mga action na hindi akma sa kanilang edad tulad ng nakawan, snatching, riot, addiction, rape, pandurukot, drug running, early pregnancy at iba pa. 
Akalain mo sa murang edad nila’y marunong na silang makipaglasingan, makipagsabayan ng murahan, alam na nila ang sex, alam na nilang makipagrambulan at ang higit na nakakabahala:
alam nilang exempted sila sa KAHIT anong uri ng krimen.  
During 80’s at 90’s era, kung mayroon mang ganyang cases hindi ‘yun ganun katalamak kumpara sa ngayon.


Hindi naman masama ang pagbabago pero kung ganitong pagbabago naman ang nagigisnan natin sa araw-araw sa mga umano’y ‘bagong pag-asa ng bayan' hindi bale nang walang google, walang cellphone, walang youtube, walang facebook, walang tablet o walang PS4 o PSP. Hindi bale nang walang modernisasyon.


 
‘Wag na rin nating hilingin sa kanila na subukin nila ang nakagisnan nating laro.
‘Wag na (siguro) nating hilingin sa kanila na itigil (panandali) nila ang paggamit ng gadgets. 
'Wag na nating hilingin sa kanilang ‘wag na magselfie.
'Wag na nating hilingin ang mga bagay na hindi sila magiging komportable, ang nakaraan ay nakaraan at nakalulungkot mang isipin ay dapat natin itong lubos na tanggapin. 
'Wag na nating hilingin ang mga bagay na ito – basta maibalik lang sana ng mga bagong henerasyon ng kabataang ito ang tila nawawalang paggalang at RESPETO na itinuro sa atin ng ating mga nanay at tatay noong tayo'y mga bata pa.

 
Kung maari lang sana'y maibalik ng kabataang ito ang respeto sa batas, respeto sa komunidad, respeto sa guro, respeto sa magulang, respeto sa bayan, respeto sa kapwa, at higit sa lahat respeto sa kani-kanilang mga sarili.
Dahil ang mga 'yan ay higit pa sa mga larong ating kinagisnan.

Judge You!

Sa mundong ating kinabibilangan marami ang mapanghusga kahit hindi naman husgado.

Mapanglait na halos tingin nila sa kanilang sarili ay walang kapintasan.

Mapagmalaki na hindi alintana ang damdamin ng iba.

Bakit tuwang-tuwa ang marami sa tuwing may nilalait na pagkatao?

Bakit marami ang nanghuhusga ayon sa panglabas na anyo?

Katumbas ba nang walang paggalang kung hindi gumagamit ng 'po' at 'opo'?

Hindi ba't mas kabastusan ang pagiging mapanglait?

Bakit katanggap-tanggap na sa mga tao ang ganitong pag-uugali?

Sino-sino ba ang karapat-dapat na mabigyan ng respeto?

Madalas hindi naman sasapat ang magandang kalooban lang para gustuhin ka ng mga tao dahil alam natin na ang mundo'y mapanghusga ayon sa panglabas na itsura nito. Ang pagiging mataba, hindi kagandahan ang itsura, may kaitiman ang balat at kahit taong may kapansanan ay ginagawang tampulan ng katatawanan. At tayo namang nakakarinig sa mga bawat panlalait ay tuwang-tuwa at tawa ng tawa sa kabastusang ito.

Hindi ba't nalalagay ngayon sa kontrobersya si Vice Ganda dahil ginawa niyang katatawanan ang itsura ng kagalang-galang na si Ms. Jessica Soho? Nakita niyo rin ba kung paano tumawa at humalakhak ang mga audience sa mga patawang ito? Ganito na ba talaga tayo kababaw? Tsk, tsk.

* * *

Balik tayo sa paksa.

Sa pag-apply natin ng trabaho pansin mo ba na 'di hamak na mas malaki ang advantage ng may kaaya-ayang itsura kesa sa aplikanteng hindi kagandahan pero may parehong kwalipikasyon?

Bakit pa palaging may requirement na 'pleasing personality' ang karamihan sa trabahong ina-applyan natin? Ibig ba sabihin nito walang karapatan ang mga 'unpleasant beauty' sa parehong trabaho?

Ang kasabihang ingles na "Beauty is in the eyes of the beholder" ay aplikable lang sa iilang indibidwal dahil karamihan, hindi man lahat hangga't maari ay magaganda ang nasa paligid natin. Prangka kong sasabihin na ang pagiging maganda o kaaya-ayang itsura ng isang tao ay ang unang impresyong agad na tatatak at magmamarka sa ating isip samantalang ang mga indibidwal na hindi kagandahan ay kailangan pang alamin kung ano ang mayroon sa kanya para mo siya maappreciate ng husto.

"Minsan isang umagang pumunta ako sa isang Payment Center at sinadya kong magsuot ng damit na alanganing malinis at alanganing marungis, nakashorts at magulo ang buhok. Halos hindi ako pansinin ng isang empleyado nito kahit alam niyang ako'y magbabayad ng bill: "Ang hirap naman magpark sa inyo ngayon hindi tulad sa dati niyong inalisan", aniko; sa isang iglap agad na niya akong inasikaso. Ang punto ko dito? Respect begets respect. Kung gusto mo nang paggalang (kahit huwad) tingnan mo ang sarili mo kung nararapat ka sa isang paggalang. Dahil sa ayaw natin o sa gusto ang tao ay mapanghusga ayon sa kanyang nakikita".

Reklamo tayo ng reklamo ng diskriminasyon sa ibang lahi pero tayo mismong Pilipino tuwang tuwa 'pag mayroong inaaglahi na hindi kaaya-aya ang itsura, tayo mismo ay bastos at walang modo kung makakomento sa hindi nagustuhang video sa anumang Social Media, tayo mismo pinagtatawanan natin ang may kaitimang kulay ng balat ng isang pulitiko o kinukunsinti ang pangbabastos sa isang respetadong broadcaster.

Hindi ba tuwang-tuwang tayo kapag may pinipintasan ang isang stand-up comedian?

Hindi ba't pangkaraniwan nang ginagawang katatawanan at tampulan ng tukso ang mga taong may katabaan o labis na manipis ang pangangatawan o kahit na anong pwedeng pintasan?

Kahit nga ang mga taong may pisikal na kapansanan ay hindi na rin pinalalampas!

Sana maisip natin na hindi kagustuhan ng mga taong ito ang anumang negatibong (kung negatibo nga ang tingin natin dito) katangiang taglay nila. Paano kung sa'yo napunta ang katangiang ito? Hindi ka ba madidismaya o makakaramdam ng labis na pagkaawa sa sarili kung ikaw ang pinupulaan at pinipintasan?

* * *

On the contrary, napakasensitibo nnatin sa mga isyu kung saan ayon sa mga kritiko, ang Pilipinas (at ilang lugar) daw ay hindi maganda/maruming bansa at ang mga Pilipino ay Corrupt o hindi mapagkakatiwalaan. Ang husay nating mamintas sa ating kapwa o sa ibang lahi pero natatakot naman tayong harapin na marami sa mga puna at kritisismong ito ay may bahid ng katotohanan pero bilang ganti babatikusin natin ang taong nagpuna at nagkomento sa bansa natin. Palagi nating nililihis ang isyu sa pamamagitan ng pagtirya sa sumulat o pumuna sa bansa natin.

Bakit hindi natin gawing hamon at motibasyon ang puna at komentong ito at iimprove/itama ang kapintasang kanyang inilatag? Hindi solusyon ang panukalang persona non-grata sa indibidwal na nagkomento na marumi ang Pilipinas o impyerno ang Maynila o mangmang ang mga pilipino.

Bakit tayo magagalit kung ilan sa mga punang ito ay constructive critisism?

Natatakot ba tayo sa totoo at mas gusto nating pagtakpan ito kaysa tanggapin?

* * *

Ang pagkakaroon ng maganda o hindi magandang mukha ay hindi natin kayang piliin, hindi ito parang damit na bibilhin at isusuot ayon sa ating kagustuhan. Sana maunawaan natin ito. Paano kung sa iyo gawin ito, hindi ba't masasaktan ka rin kung makaririnig ka ng panglalait/panghuhusga? Panghuhusgang akala mo'y isa kang pusakal na kriminal na nakapatay ng tao.

Ang pagiging Pilipino hindi mo man ginusto ay iyan na ang lahi mo. Kung marami man sa ating kababayan ang may corrupt na pag-uutak o mapanglait na pag-iisip 'wag na sana tayong makisawsaw at makisali. Walang buting maidudulot ito sa atin mas maigi kung mas pagtuunan natin ng pansin ang pagsusumikap natin para sa pamilya kung hindi man para sa bansa.

Hindi porke marami ang gumagawa, tama na ito.

Hindi porke hindi nila ginagawa, ayaw mo na ring gawin.

Hindi porke ginagawa nila, gagawin mo na rin.

Binigyan ka ng sariling pag-iisip para malaman kung ano ang tama sa mali, binigyan ka ng sariling pag-uutak para alamin kung ano ang kasalanan sa hindi.

Hindi na maalis sa pag-uutak natin na mas mataas ang paghangang ibinibigay natin sa mga taong may magandang itsura pero sana 'wag naman nating husgahan ang mga taong hindi nabiyayaan ng magandang mukha o maladiyosang katawan. Hindi mo man makuhang purihin ang itsura nila 'wag mo naman sana itong pintasan pa.

Pakiusap...

Kung hindi ka naman husgado 'wag ka namang manghusga.

Kung hindi ka naman perpekto 'wag ka namang manglait.

Kung hindi ka naman si Carlos Slim 'wag ka namang maging matapobre.

Respeto

Respeto - isang pagbibigay pugay o paggalang na iginagawad sa mga KARAPAT-DAPAT maging hayop, bagay, kalikasan, lugar, relihiyon, tradisyon, kultura, paniniwala at tao; buhay man ito o patay, may buhay man ito o walang buhay.

Ngunit paano ba maaani ang respeto? Ano ba ang pamantayan natin para ang isang tao ay ating irespeto? Dahil ba ang isang tao ay nakatatanda sa atin nararapat na bang ito'y irespeto? Dahil ba ang isang tao'y may mataas na posisyon sa atin awtomatiko na itong makakatanggap ng respeto? Dahil ba magara ang suot nitong damit ay isa na itong kagalang-galang? Dahil ba siya'y isang mayaman at maraming posesyon  lalo't nakakotse ay kaagad na natin itong igagalang?

Puwes, Hoy Tanginamo! Doblehin mo ang respeto sa'kin dahil dalawa ang kotse ko!

Pansin mo ba ang kamalian? Paano mo igagalang ang isang tao kung umpisa pa lang ay binastos at minura ka na? Samakatuwid hindi nadadaan sa kung ano man ang paggawad ng respeto sa tao. Hindi sa posisyon, hindi sa edad at lalong hindi sa kayamanan o pera. Maaaring ikaw ay makatanggap ng "respeto" sa mga tao dahil ikaw ay naka-aangat sa kanila sa kung anumang aspekto pero sa likod nito at sa oras na ikaw ay hindi na nila kaharap puro pintas o mura ang iyong inaabot sa kanilang pag-iisip at sa tuwing ikaw ay nakatalikod. Respeto ba talaga ang tawag natin dito?

Isang malaking maling akala ang nasa kaisipan ng mga maraming nakaangat sa buhay na silang lahat ay kagalang-galang na higit sa ordinaryong mamamayan. Na silang lahat ay karespe-respeto dahil sa tangan-tangang napagtagumpayan. Hindi ito isang usapin nang kung anong mayroon ka o nang kung anong posisyon mo sa buhay, hindi ito usapin kung may edad ka na o paslit ka pa. Kung karapat-dapat kang igalang maging ano man ang estado mo sa buhay sigurado irerespeto ka.

Kung papaano mo ituring ang mga tao maging palaboy, bakla, tomboy, empleyado, estudyante, tsuper, traffic enforcer at iba pa nakatatanda man ito o hindi ay ganundin ang magiging impresyon at ibabalik sa'yo ng mga tao. Ang pagrespeto sa atin ng mga tao ay repleksyon ng ating ugali hindi sapat ang katagang Sir o Madam, ang matunog na Po at Opo, ang paggamit ng Ate o Kuya (minsan ginagamit lang itong pa-cute) Tito o Tita, Mayor o Congressman na may nakakabit na His Honorable. Nasaan ang honor kung isa ka sa nagiging dahilan kung bakit lugmok ang bansa? Nasaan ang honor kung palihim kang nagnanakaw katulad ng pusakal na snatcher. Kahit pa isa kang pari o pastor kung ang itinuturo mo'y taliwas sa iyong ginagawi malamang ang respetong tinatanggap mo'y huwad at sa sarili mo mararamdaman mong ikaw ay hindi karespe-respeto. Kung minsan nga kahit may kapansanang naka-wheelchair ka na at dati pang pangulo mababanaag pa ring hilaw ang naibibigay na respeto sa kanya.

Robert Blair Carabuena, isang taong may mataas na posisyon sa isa ring higanteng kompanyang Philip Morris. Sa unang impresyon ang taong ito ay kagalang-galang dahil sa siya ay may kaya sa buhay, may pinag-aralan, magara magdamit, may magandang trabaho at may malupit na kotse. Sa isang iglap, ang impresyong siya'y karespe-respeto ay biglang naglaho nang walang awa niyang sampalin ang pobreng Traffic Enforcer ng MMDA na si Mang Sonny Fabros dahil sa pagsita sa kanya nang suwayin niya ang batas-trapiko. Nagmukhang mas kagalang-galang ang mamang may pagtitimpi kaysa sa isang mal-edukadong opisyales na may magarang kotse ngunit arogante. Hindi man gumuho ay nabawasan ang respeto ng mga taong sa kanya'y nakakakilala at ang mga taong hindi siya lubos na kilala ay nang-alipusta, namintas, nagmura at nagbanta! Ibinalik sa kanya kung anong ginawa niya sa kanyang inapi at doble pa! Mga taong wala ring pagtitimpi at pasensiya kulang na lang ay pisikal itong bugbugin. Sa bandang huli sino ang umani ng pagkondena at sino ang umani ng papuri? Sino ang higit na nirespeto at sino ang inilugmok ng batikos? Sino ang naging kagalang-galang; ang matapobre o ang hinamak na pobre?

 
Nahaharap din sa isang kontrobersiya ang isang dalagang nagngangalang Paula Jamie Salvosa o mas kilala sa tawag o binansagan ng mga netizen na AMALAYER. Hindi ko i-ju-justify ang naging reaksyon niya sa lady guard in-charge ng LRT na si Sarah Mae Casinas dahil alam naman ng lahat ang kanyang kamalian ngunit gusto kong ipunto ang mas grabeng reaksyon ng mga tao sa kanya! Na ang naging resulta ay ang pagsasara niya ng kanyang account sa mga social networking sites at napabalita rin na nagkakaproblema siya ngayon sa kanyang pinapasakong unibersidad.

Sino ba ang hindi nagagalit? Baka nga mas grabe pa ang maging aksyon at reaksyon ng maraming tao kung sakaling malagay sa isang sitwasyong ikaw ay napahiya, pinahiya o naruyakan ang letseng pride mo. Baka mas maging bayolante pa ang iba at makapanakit pa ng kapwa niya kung makanti lang ng kaunti ang kanyang katauhan.

Sino ba ang hindi nagsisinungaling? Ituro mo sa akin at siya lang ang may karapatang manghusga kay Paula. Sino mang tao pag nalalagay sa alanganing sitwasyon ay magsisinungaling, ilulusot ang sarili para hindi magkaroon ng mas malalang problema. Ang mahirap sa atin mas marami ang mapanghusga at mapanglait na higit pa ang ipinapakitang kagaspangan ng ugali kaysa sa taong naka-offend mismo at nalagay sa kontrobersiya. Mapanghusga kahit wala sila mismo sa lugar na pinangyarihan, mapanglait kahit wala ni katiting na karapatan.

Hindi pinag-uusapan dito kung sino ang mangmang o kung sino ay may mataas na pinag-aralan. Walang silbi kung sino ang mataas ang kalagayan sa buhay o ordinaryong mamamayan. Laging pakaisipin na maraming mata ang nakamasid sa atin at sa lahat ng ating ginagawa. Ang anumang inisyal na galit, aksyon o reaksyon mo sa kung sino ang magiging basehan sa panguhuhusga sa'yo ng mapanghusgang mundo. Isang napakaliit na pagkakamali mo lang guguho't mawawala nang lahat ang iyong nireserbang respeto para sa sarili kahit sabihin mo pang edukado ka, presidente ka ng isang malaking kompanya, nakatira ka sa magarang subdibisyon, pilantropong tumutulong sa kapus-palad, dalubhasang doktor na tumutulong sa mga may karamdaman o alagad ng simbahang tagapaghatid ng mabuting balita.

Ang mga letrang nakakabit sa ating mga pangalan tulad ng Dr., Atty., Engr., Arch., CEO, Pres., Msr.,  Rev., Rep. at iba pa ay magsisilbing dekorasyon lang sa iyong pangalan kung hindi mo isasabuhay at isasapuso ang propesyon at pinag-aralan mo. At magiging mas karespe-respeto pa ang isang pangkaraniwang tao kung walang bahid ang dignidad at pangalan nito kaysa sa isang abogado na alagad ng kasinungaligan o isang doktor na tumatangging gamutin ang may sakit na walang pangdeposito at hahayaan nitong habulin ang kumakaripas na sariling hininga o isang tagapaghatid ng mabuting balita pero pumuputangina sa tuwing may kinagagalitan.

Bakit ba banas na banas ang marami sa asal hayop na mga ganid na pulitiko? Pero sa kabila ng pagkabanas ng mga tao dito nakangiti pa rin natin itong pinakihaharapan lalo't tuwing may eleksyon. Bakit nagkukumahog na parang pulubi ang marami sa host ng isang gameshow mabigyan lang ng kung ilang libo? Pero kung hindi naman mabiyayaan halos murahin nila ito. Bakit ba gumagamit tayo ng "po" at "opo" sa mga taong nakatatanda sa atin kahit na barubal ang pag-uugali nito? Pero sa oras na hindi siya kaharap ay sinisiraan naman siya ng sagad. Bakit ba halos sambahin mo ang boss mong istrikto sa tuwing ito'y dumadaan sa iyong harapan? Pero kung magagawa mo lang na ito'y sungitan matagal mo na itong ginawa. Ang mga ito'y hindi isang respeto kundi pakitang tao lang.

Kung hindi mo kayang ibigay ang ganap na respeto sa isang tao dahil sa magaspang na ugaling taglay niya, maging tao pa rin tayong pakiharapan siya nang maayos at maganda. Na sa kabila ng kanyang pagbabalat-kayo sa tuwing tayo'y kanyang kaharap o kahit batid nating ang taong ito'y may sariling interes at motibo ipakita nating kaya natin silang pakisamahan ng hindi kinakailangang mang-alipusta dahil kung gagawin natin iyon wala na rin tayong pinagkaiba sa kanila. Maaring mawala o mabawasan ang respeto natin sa isang tao pero dapat hindi mawala ang ating pakitang-tao o mas magandang pakinggan na pakikipagkapwa-tao; pagpapamalas ito na tayo ay mas matinong TAO sa mga tulad nilang nakakadismaya, nakakainis o arogante.

May mga taong rumerespeto ayon sa kasuotan. Kagalang-galang di-umano ang mga taong nakadamit ng buwayang 'di nangangagat, mga branded na damit, mga naka-coat lalo't kung may katernong makulay na tie, mga nakabarong-tagalog na animo'y parating dadalo sa kasalan, mga mapopormang nakakuwelyo na may mahabang manggas. Ano ba ang pinagkaiba nito sa mga naka-shirt lang? Oo nga na sa unang tingin ay mas may dating at kahanga-hanga ang may ganitong kasuotan. Ngunit sapat na ba ito para husgahan naman ang nakaordinaryong damit lang? Paano mo iri-respeto ang may magagarang kasuotan kung inaalipusta nito ang taong sa kanya'y sumasalubong? Hinahawi ang lahat ng nakaharang at umaaktong hari saan man makarating. Tigilan na natin ang panghuhusga ayon sa kasuotan; madalas kung sino pa ang palaging nakabarong iyon pa ang may bahid ang pagkatao, igalang man natin sila sa taglay nilang damit o sa husay magtalumpati hindi sasapat ang lahat ng ito sa igagawad nating respeto. Dahil kung ito lang ang ating basehan ng respeto kabilang na ako sa mga taong palagiang inaalipusta dahil bihira sa isang buwan makikita mong nakasuot ako nang may kuwelyo.

Hindi porke gumagamit tayo ng po at opo katumbas na ito ng ganap na respeto, eh kung lagyan natin ng po ang bawat salitang pagmumura tulad ng "gago ka po" paggalang pa ba ito? Madalas ka ngang umo-"opo" sa mga nakatatanda pero binabastos mo naman ito kung malayo ito sa'yo. Nasaan ang paggalang dito? Kung minsan hindi mo kailangang gumamit ng po at opo para lang makitang magalang ka ilang halimbawa nito ang pagpapaupo sa mga buntis at nakatatanda sa pampublikong sasakyan/upuan ay hindi matutumbasan ng 'po at opo' na minsa'y puno ng pagkukunwari. At ang simpleng hindi pagtatapon ng basura ng isang gusgusin sa kung saan-saang lugar ay mas karespe-respeto pa kaysa sa mga taong nasa loob ng kotse pero hinahagis naman niya sa labas ang balot ng kanyang tsitsirya.

Ang respeto at takot ay dalawang magkaibang bagay. Minsan ang akala nating respeto na ibinibigay sa isang tao ay isa palang takot lang. Sa takot na tayo'y mapagalitan, mapagbuntunan, mawalan ng trabaho, hindi mabigyan ng pabor o masabihan ng walang modo gagawin natin ang huwad na respeto. Sana lang hindi tayo ang sapilitang nagbibigay takot sa mga tao para makakuha ng respeto.

Dapat nating tandaan na ang respeto ay hindi dapat hinihingi ito ay kusang-loob na ibinigay sa mga taong karapat-dapat hindi dahil sa ikaw ay nakatatanda, may mataas na katungkulan sa trabaho, kaaya-ayang posesyon at kasuotan, may kaya sa buhay o opisyal ng gobyerno; kung mabuti kang makitungo at wala kang tinatapakang ibang tao igagalang ka ng kahit na sino (pwera na lang ang mga may utak-talangka) kahit ano pa ang trabaho mo.

Maaring itinakda na malantad ang kabilang bahagi ng ugali (dahil hindi ito ang buo niyang pagkatao) ng isang Robert Blair Carabuena pero alam naman nating marami pa ang katulad niyang pakalat-kalat lang at hindi nakokontrol ang sariling emosyon. Na kung hindi pa makukunan ng video at matatanggalan ng lisensya ay hindi kusang-loob na hihingi ng kapatawaran. Marami ang katulad ni Paula Jamie Salvosa na nagpapadala sa bugso ng damdamin at hindi kaagad nakapag-iisip na supilin ang galit na nararamdaman. Nagbubunga nang maganda ang pagkakaroon ng mababang kalooban at magdudulot ng kapahamakan ang pagiging barumbado at mainitin ang ulo. Rumespeto para ikaw ay irespeto. Kapag nagkataon isang napakapangit na senaryo na patay ka na nga hindi ka pa makuhang irespeto ng kapwa mo.

Ang pagrespeto ng ibang tao sa atin ay magsisimula sa paggalang natin sa ating mga sarili 'wag na nating hintaying ilantad sa liwanag ang masamang bahagi ng ating ugali bago tayo mag-umpisang rumespeto ng iba. Nakakalungkot na lahat tayo'y humihingi ng tamang respeto pero sarili mismo natin hindi natin makuhang irespeto.