Kill the Android

I Fear the Day That Technology Will Surpass Our Human Interaction. The world will have a generation of Idiots.
-Albert Einstein

 * * *

Mukha na tayong gago at pinagmumukhang gago na rin natin ang mga tao sa ating paligid. Hindi na natin alam kung ano ang mas dapat na unahin sa buhay, ipinagpapalit na natin ang mahahalagang bagay kaysa sa ating kagustuhan at hindi na natin binibigyang halaga ang oras na dapat sana'y ginugugol natin sa mahahalagang bagay.

Dumating na ang panahong mas prayoridad na ng mga tao ang kanilang gadget/gamit kaysa sa mga importanteng mga bagay at okasyon. Halos lahat na ng uri ng tao'y may tangan-tangang android/smartphone at mas nakatutok ang kanilang pansin at atensyon dito kaysa sa importanteng bagay at ang mas nakakalungkot kahit tayo'y kabilang na dito.

Ang mga gadget imbes na gawin nating alipin ay tayo na ang inaalipin nito. Nagiging sunud-sunuran tayo sa anumang ipag-uutos na mensahe ng nasa screen. Tayo ay biktima ng sarili nating krimen at hindi natin mapigilan ang paglaganap ng krimen na ito sa halip ay pinalalawak at kinukunsinti pa natin ito sa pamamagitan ng pagbigay/pagregalo nito sa ating mga mahal sa buhay. Hanggang sa madomina na ng teknolohiya ang kamalayan ng mga tao at ang pisikal na pag-uusap, pakikipag-komunikasyon at pakikipag-kapwa sa tao ay nababawasan kung hindi man unti-unting maglaho.

Sino ba sa atin ang hindi nakararanas nito?

Nakatutok sa gadget habang may personal na kausap.

Naglalaro ng games sa halip na nakikinig sa kaharap.

Naglalaro ng birtwal na games sa halip na nanonood ng aktuwal at totoong laro.

Kinakalikot ang apps habang nasa hapag-kainan.

May kausap/kachat/katext habang nanonood ng isang movie o concert.

Tumatawa sa napanood sa android kaysa sa patawa ng isang kaibigan.

May nakasuksok na headphone sa tenga at walang pakialam sa mundo.

Itutulog na lang ay nagla-log in pa sa Facebook.
Mas gustong hawak ang smartphone kaysa hawak ang kamay ng asawa of BF/GF.

May kausap na ibang tao sa halip na nakikinig sa aralin.

At ang mas nakakalungkot…sa tuwing may naaksidente mas inuuna pang video-han ang taong naaksidente bago ito tulungan.

Oo, nakakatulong ang teknolohiya sa ating mga tao pero kung ganito naman ang epekto nito sa atin mas nanaisin pa natin ang mabuhay sa panahong hindi pa gaanong maunlad ang mundo, sa panahong hindi pa tayo alipin ng teknolohiya, sa panahong mas mababaw pa ang kaligayahan ng tao kumpara sa ngayon. Wala namang internet sa mga panahon ng dekada sitenta at otsenta at hindi naman ganun kalaganap ang intenet noong dekada nobenta pero ironically, mapangahas kong sasabihin na higit na mas marami ang matatalinong kabataan noon kumpara sa modernong panahon ngayon.

Teka, kung ganoon pala ano ang silbi sa atin ng hightech na wikipedia kung higit na binabasa noon ang makakapal na encyclopaedia ng mga kabataan noon?

Sana wala na lang Google kung lyrics lang ng mga kanta nina Justin Bieber, Rihanna o Eminem ang interes natin  o hahanapin mo lang pala ang detalyadong interview kay Kris Aquino patungkol sa dati niyang asawang si James Yap.

Sana hindi na lang naimbento ang Temple Run, Fruit Ninja, Clash of Clans, Candy Crush, Little Empire atbp. kung prayoridad na ito ng mga kabataan at gugugol sila ng napakaraming oras dito kaysa kasama ang kanilang mga magulang o pisikal na naglalaro sa lansangan o nagbabasa ng kani-kanilang libro.

Ano bang kaimportantehang bagay ang pinag-uusapan ng mga kabataan sa virtual na mundo ng YM, Skype o FB Messenger ng mga kabataan?

Ilang personalidad (sikat man o hindi) na ba ang nag-commit ng suicide dahil sa isang kontrobersiya sa internet?

Ilang kababaihan na nga ang nahalay dahil sa pakikipag-eyeball sa isang estrangherong naka-meet lang sa cyberworld?

Ilang pamilya ang nasira dahil sa labis na pagkalibang at pagkalulong sa matatamis na salita ng isang kachat?

Ilang mag-asawa/magkasintahan ang naghiwalay dahil sa modernong teknolohiyang ito?

Ilang personalidad na ba ang nagtanim at nag-ani ng galit dahil sa cyber bullying?

Ilang estudyante na ang nasira ang pag-aaral/edukasyon dahil sa labis na paggamit ng computer?

Maaring marami ang magsasabing hindi ito lubos na kasalanan ng teknolohiya ngunit hindi naman maikakaila na napakalaking contributing factor nito para masira ang buhay ng isang indibidiwal. Dahil sa pag-abuso natin dito at sobrang pagka-enjoy natin sa mga bagay na hindi natin napag-iisipan ng husto nagiging hindi maganda ang kinahihinatnan nito. At huwag na nating itanggi ito.

Hindi ba labis na ang pagkahumaling natin sa teknolohiya? Na kinakailangan nating isakripisyo ang ating kakatiting na ipon para sa kinabukasan makapagpundar(?) lang ng moderno at mamahaling android?

At pagkatapos nito ay ano? Hindi na nga natin mapunan ang ilang pangunahin nating pangangailangan sa buhay nababawasan o nawawala pa ang atensyon natin sa mga bagay na higit na mahalaga. Hindi mo ba napapansin ang madalas nating pagwawalang bahala sa oras, sa kaibigan, sa pera, sa pag-aaral, sa okasyon, sa pamilya, sa pagkain, sa trabaho at sa iba pa, para lang mapagbigyan o mapaboran ang oras na hinihingi ng ating mga android! Tsk tsk, kung susuriing mabuti palaki ng palaki ang dating simpleng problemang ito.

Marami pang gamit ang internet bukod sa Facebook o pagdownload ng kung ano-anong apps pero sa pag-obserba natin sa mga computer shop o pagsilip sa mga android phones, iilang porsyento lang ba dito ang nagbabasa ng may saysay at may kabuluhan ang binabasa?

Isa pang tanong, kung hindi natin kayang patayin ang ating pagiging utak-android, paano natin mapipigilan o mababawasan man lang ang hindi magandang resulta ng teknolohiya sa ating pang araw-araw na buhay?

May nabasa akong Ads ng isang Telecommunications Company; ang nakalagay sa kanilang slogan: "The Family that Facebook together, stays together", hindi ba dapat "pray" ito sa halip na "Facebook"? Ganito na ba talaga tayo kadesperado para i-promote ang Facebook o ang kanilang kompanya para lang bumenta?

At ang libog ay matatalo ng antok (re-post)

At may namatay na isang mayamang pulitiko.
'Di nakapagpigil ang mga malisyoso at ang mga halang ang pag-iisip. Wala raw nabitbit kahit 'sang pirasong mulay sa kanyang pagpanaw; hindi raw nailigtas ng yamang umaapaw na daig pa ang buhos ng malakas na agos ng mabalasik na si Sendong, yamang higit pa ang bilang sa dami ng lahat ng Pilipinong nagtakwil man o hindi sa kanyang lahi, yamang kasalukuyang pinag-aagawan ng kanyang naiwang legal at ilegal na pamilya.
Hindi sila masisisi, kahit anong pagtanggi ay maalala ang bakas ng nakaraan at lumipas; nang akma ng huhulihin ang isdang lumalapa ng kapwa isda'y lumabas ang isang nagngangalit na pating at ang lahat ng nagtangka ay dinunggol at inihain ang pangil na higit pa sa tulis ng isang palaso. Ang tsubibong lumilipad na libangan ng kawal ng lipunan na inakala nang nagtatanga-tangahang pinuno nito na bago ay isinalya sa halagang birhen; sino ang may sala? Batid na ng lahat pero walang makapagsabi gayon pa man sa bandang huli wala namang may kasalanan; walang umaamin walang mapaparusahan kahit itanong mo pa sa mga naiwan nang nagpatupad ng batas-militar.

Kapwa hungkag ang nagtanungan, isa ka rin bang tanga? Nagmayabang na nangatwiran. Kung tanga ang turing sa paghagilap sa matinong pinuno, kung tanga ang tawag sa patuloy na paghahalal sa lider na ang panata’y mag-aahon sa mga nalulunod sa kahirapan, kung tanga ang taguri sa mga taong madaling magpatawad at makalimot...Tama nga sila, tanga nga sila. Tangang walang kadala-dala. Tanga pero hindi gago. Ngunit kasalanan pa rin ba natin kung patuloy tayong ninanakawan ng garapalan ng mga gunggong na nasa trono? Ikaw, ako, tayo ano ba ang kaya nating gawin para sila'y maigupo? Kaya mo bang tibagin ang pader na singtibay ng bundok na pinatatag ng kasaysayan? Kaya mo bang kitilin ang pagiging ganid ng marami sa kanila na ang nanalaytay sa kanilang ugat ay dugo ng kasakiman? Paano ka magwawagi kung ang iyong sandata'y patpat at ang kanila'y matalas na kris at may kapanalig na metal na kalasag?
Pero teka, nakikita ko sila sa pahayagang nagtatanong minsa'y nakapikit ang matang dumadalangin, minsa'y tumatanggap ng ostiyang komunyon, minsa'y nagkakawang-gawa sa mga dukha, mga nabiktima at nasalanta. Mabubuti rin pala sila. Ilang Ama Namin ba ang kanilang inuusal sa bawat araw tatlo, sampu, dalawampu? Ilang rosaryo ba ang kanilang napigtas sa tagal ng lumipas? Ang kanila bang pangmumog sa umaga at sa tuwing bumabaho ang hininga'y agua bendita? At kasabay kong ngumisi ang idolo ng mga aktibista na si Dong Abay.

Ano daw ang nasa dako paroon na bunga nang malikot na pag-iisip?
May natatanaw ka bang pagbabago o tagumpay? May pag-unlad bang sasalubong sa aandap-andap na pag-asa ng mga nagdarahop? May liwanag na bang sisilay at sisilip sa matagal ng karimlan? Saglit mong ipikit ang iyong mga mata…ano ba ang ‘yong nakikita? Madilim. Napakadilim. Gaya ng ating kinabukasan, madilim. At ikaw ay susuntok sa buwan, maghahagilap ng karayom sa dayami o makikipagdigma tangan ang isang balaraw laban sa dambuhalang armas ng mandirigma. Malabo ang tagumpay ‘wag mo nang isipin. Iba ang reyalidad sa pagiging optimistiko. Hindi ka uunlad sa pag-asa sa kanila baka tuluyan kang lumubog sa sinasakyan mong bangkang puno ng butas, nag-aagawan sa sagwan at naghihintay ng isdang hinuli gamit ang dinamita. Lumangoy ka muna hanggang makahanap at makahagilap ng panibagong bangka, makiangkas sa gusto ring magsikap, matutong mangisda. Walang puwang ang tamad sa nagmamadaling pag-ikot ng mundo. Ilibing mo na lang ang iyong sarili kung patuloy mong yayakapin ang katamaran, mga katawang malusog pero umaasa sa nagbabanat ng butong nasa lugar ng dayuhan, mga tiyan na busog pero ang nagpapalamon ay hinahabol ng gutom, mga ngiti nila’y matamis pero ang nagpapadala ng kuwarta’y pinagsimangotan ng among malupit, mga damit ay moderno’t mabango pero tila gulanit ang suot at pati pagkatao nang nagpapaalipin sa ibang nasyon. Muli mong idilat ang ‘yong mata. Ano ngayon ang iyong nakita? Pareho lang, kung isa ka sa nagpapaalipin sa kagaguhang hatid ng pulitiko, ng pulitika, ng komersiyalismo.

Marami ang humahanga’t nagayuma sa komersiyalismong hinatid ng mansanas na may kagat; may nagbenta ng laman, literal. Inoperahan kapalit ng ilang pirasong modernong pilak. May nag-iipon para makasunod sa uso, nais na may nakasukbit na mansanas sa sinturong mumurahin na alanganing plastik, alanganing balat. Walang medisina sa nilalasong sentido. Mga taong winaldas ang kinabukasan para sa kasalukuyang kaluhuan. Bukas uuwing luhaan, duguan pinitik ng mandurugas ang piraso ng mansanas at mangangarap ng bago ang walang kadala-dalang gago. Subukin mong tanungin kung may naisalba para sa anak na nagkukumahog sa pag-aaral o sa inang humahalinghing dahil sa karamdaman, ‘di makaimik. Katumbas ng katahimikan ay pagsang-ayon. Mga nasa tahanan ay nahuhumaling sa kinomersyal na sabon, umuubos ng higit sa anim na oras kada araw o katumbas ng higit sa siyamnapung araw sa isang taon. Umiiyak, tumatawa, nauulol sa karakter na umaastang sinto-sinto. Paulit-ulit. Parang hibang. May kandili, may pangangalunya…na naman. Umpisa pa lang alam na ang katapusan. Habang ang anak sa murang mga edad ay nasa datkom na mahalay at isa naman ay sumisigaw ng tagay. Detalyado at bente-bente ang kwento ng nasa sabon pero banlag sa istorya ng kanyang mga may balahibong-pusang inakay.

May mga bubot na magpapadala sa tawag ng kalamnan. Walang pakundangan, walang pakialam. Maghaharutan. Maglalandian. Magkakantahan. Bubuhatin ang pusong kiri. Titirik ang mata, kikislot ang laman. Butil-butil ang pawis sa silid na malamig. Sisimsim sa nektar; hihimurin ang hinaharap. Babanggitin ang mahal kita sa kanyang maharlika. Gagayahin ang eksena gabi-gabi sa obra-maestrang teleserye. Titikim, lalasap, madadarang. Naglalaro ng apoy ‘di mapapaso; nagtatampisaw sa ulan ‘di mababasa; humihigop ‘di mabubusog; kumakatas ‘di matigib ang uhaw. Hindi tumitigil, uulit. Bagito pero isa nang eksperto; isang mag-aaral pero daig ang kanyang guro. Nalimot ang alpabeto panay patinig ang bukambibig, a, e, i, o, u! Buhol-buhol na pangarap ay tuluyang mapuputol nang limang-minutong paulilt-ulit na sarap. Sandaling kaligayahan pangmatagalang sisihan. Matapos ang siyam na buwan palaboy ay nadagdagan.
May magsusunog ng oras sa halip na magsunog ng kilay; magpapaskil sa librong walang pahina, magyayabang sa huni ng ibon, maghahanap ng katatawanan at kalaswaan sa modernong tubo at dedepensa laban sa lumang tao. Kawawang haligi hilahod sa trabaho.

May nagpapataasan ng mapanghing ihi. Ayaw magpagapi kahit yabang na lang ang natitirang kayamanan. Nanaising tuntungan at apakan ang likuran ng iba upang mamintini ang kapalaluan. May mandurugas na aangat at makararating sa taluktok. Ibubuka ang bagwis at papaimbulog. Dahan-dahan sa paglipad at pagpagaspas ng pakpak mas malakas ang lagapak ’pag bumagsak sa lupa. Nakakalula sa itaas. Baka walang makasabay sa’yo at matuklasan mong ikaw na lang pala ang humihimpapawid; sa sandaling mapilay ang bagwis dahil sa iyong bilis unti-unti kang babagsak tulad ng pagkawala ng bagsik at pagtamlay ng lason ng mga mapanganib na pinuno ng iba’t ibang lugar at panahon; si Adolpo ng Alemanya na natagpuang may bala sa sentido inutas ang sarili ng tangan niyang armas na loyalista, ang dating hari na namuno ng halos tatlong dekada ng dating Mesopotamia ay kinitil sa pamamagitan ng pagbigti, ang makapangyarihang diktador na hanggang ngayon ay wala pa sa huling hantungan, pinagkaitan. Walang permanente. Walang pangmatagalan. Permanenteng interes at pangmatagalang pagka-inip lang. Sa pananatili sa tugatog lalago ang kaibigan ngunit sa pagdausdos at pagsadsad sa lupa unti-unting malalagas ang umano'y matatalik. At hangal lang ang magigimbal.

Ang kasinungalingan ay nakatakdang paniwalaan sa katagalan ‘pag patuloy na inuulit-ulit, ulit, ulit. Kaya ba ang lahat ay nagpapakakadalubhasa sa paglulubid ng buhangin? At ang pagsisinungaling ay kapatid ng pagnanakaw. Kaya ba marami ang mga ito’y pinagsasabay? Kaya mo bang basagin ang mundo ng kasinungalingan sa pamamagitan ng pagsiwalat ng katotohanan? Tutulad ka ba sa mga taong bumubulong ng sipol? Pinaniwalaan ba sila? Kung oo, ano na ang kinahinatnan nito? Saan ito tumungo? Nagmistula lang itong utot na nagyabang at umalingasaw sandali subalit naglaho rin ang aroma nang ganoon din kaliksi. May ilang mahusay sa pagsisinungaling na kahit ang sarili niya’y kanyang kinukumbinsi na katotohanan ang kanyang pinagsasabi. May mga ibang ginawa na itong hanap-buhay; propesiya ‘di umano pero panlilinlang ang adhikain. Mamalasin ka dahil walang trabaho. Katapusan ay malapit na maghanda ka lang. Bulaan. Isinasantabi na lang ang ika-siyam na utos. Lahat na ay bihasang magsinungaling, ako na lang ang hindi. At biglang humaba ang aking ilong.


Paano mo gustong maalala? Ano ba ang higit na mahalaga, ang makabuluhang kamatayan o ang makabuluhang pamumuhay? Paano kung hindi ka nagtaglay nito? Ano ang maalala sa’yo? Magtatanong ka pa, pare-pareho lang tayo. Gusto mo bang maalala ng lahat na ikaw ay bantog sa pagtatakip ng bumabahong katiwalian? O sa pagiging pusakal na pasimuno sa pagkawala ng nag-aaklas sa pamahalaan? O sa pagiging dalubhasa sa pagkamal ng yamang kinukupit sa mga pulubi? Hayaang magbunyi ang iba sa kamatayan ng isang pusakal, hindi mo sila mapipigil kasiyahan nila ito. Humanap ka na lang ng sarili mong kasiyahan. Subukan mong tumipa ng masasayang alaala kaysa maging palalo sa suot mong magara, subukan mong mag-abot sa mga nasalanta kaysa ibalandra ang nagmamayabang mong tableta; Subok lang, kung hindi ka sumaya sabayan mong tumawa ang mga mahuhusay mang-alipustang nasa ikatlong lahi; nasa Silid-Aklatan, Payaso o ang sikat na tatlumpu't-siyam na pulgada. Ako? Nais kong maalala ng mga tao ng walang pag-aalala parang alikabok na pupuwing sa taong may demonyong pag-iisip saglit na ikukusot ang mata pero muling papaslang.

Nagkubli ang gabi. Walang nangyari. Sumakay sa pulang kabayo o tatawag sa santong may dalang sulo, hihiram ng tapang sa katas ng ispiritu ng sebada. Lilimutin ang problema, panandalian. Hahamunin nito maging si Kamatayan. Isisisi ang malas sa lahat; sa gobyerno, sa magulang, sa orasan, sa balita, sa droga, sa gasolina, sa alak, sa punong tumawid sa kalsada. Baluktot na isipan ng buhay ng wagas na palaboy. Bukas, bubuka ang liwayway ang suliranin ay muling sisilay at may dagdag na liyo.

Kamay ng oras ay ‘di na kayang ibalik. Sayang na panahon. Malulugas ang dahon, hahalik sa lupa; matigas na bakal, kakalawangin; masel sa kalamnan, lalaylay. Ang malalabi sa libog ay hambog at ang landi ay magiging kadiri-kadiri. Gisingin ang nagtutulog-tulogang diwa. Hindi araw-araw pasko, hindi maaaring maghapon ay may araw, hindi habang panahon ay may lakas ang naghuhumindig mong kalalakihan. Subukan mo mang umulos ay ‘di naman tumitigas ang iyong mga litid at ugat. Lilipas ang panahong matikas.

Ang anumang bagay na hinandog mo sa ‘yong sarili ay kasabay mong papanaw at lilisan. Ngunit ang mga bagay na inalay sa kapwa mabuti o masama ay mananatili kailanman; huhusgahan ka sa iyong ginawa, hindi sa buwaya mong ‘di nangangagat o sa pamagat ng mga ari-arian o sa may lasong mansanas na may kagat. Habang may panahon pulutin ang mga nabasag na piraso ng iyong pagkatao sa sahig, ang tropeyo ay dekorasyon lang na inalay at dinesisyunan ng binayarang inampalan. Dahil bukas maaaring ang libog ay matatalo ng antok.

Dapat minsan lang

Minsan kailangan mong magalit upang maramdaman ng iba na ikaw'y nasasaktan na.
Minsan kailangan mong umiyak upang mas madama ang kaligayahang naghihintay.
Minsan kailangan mong madapa upang malaman ang aral ng buhay.
Minsan kailangan mong magkamali upang lubos na maunawaan ang tama.

Minsan dapat mong maranasan ang lungkot para mas matamis ang ngiti sa darating na bukas.
Minsan parang dapat na magyabang para kumalma ang higit na mayabang.
Minsan dapat mong maranasan ang kabiguan para sa pag-usbong ng bagong pag-asa.
Minsan parang dapat na itigil ang pagtikom ng bibig para masawata ang bibig na matabil.

Minsan mapipilitan kang magbulag-bulagan upang hindi masaksihan ang pagdurusa na 'di mo kayang ibsan.
Minsan mapipilitan kang magbingi-bingihan upang pansamantalang hindi marinig ang hinaing nang nahihirapan.
Minsan mapipilitan kang maging manhid upang makausad ka sa lakad ng iyong buhay.
Minsan mapipilitan kang manahimik upang magparaya at 'di makasakit ng ibang damdamin.

Minsan makabubuti ang sumuko sa isang laban dahil may ibang laban na nakalaan sa iyong tagumpay.
Minsan makabubuti ang magkunwari dahil mas maiiwasan dito ang nakaambang kaguluhan.
Minsan nakabubuti ang pagkakaroon ng mabigat na problema dahil dito nalalaman ang iyong tunay na kaibigan.
Minsan makabubuti ang magpalinlang dahil dito natin mararamdaman ang tunay na nagmamalasakit.

Minsan mapipilitan kang magsinungaling para sa ikabubuti ng mas nakararami.
Minsan mapipiltan kang magsawalang-kibo para hindi lumala ang magulo nang sitwasyon.
Minsan mapipilitan kang magdamot para hindi maabuso ang 'yong kabaitan.
Minsan mapipilitan kang magtanga-tangahan para alamin kung sino ang mas tunay na tanga.

Pero dapat minsan lang...