Letrang "R"

Tila nagmumura mula sa kanyang matayog na kinalalagyan ang napakalaking letrang 'R' na logo ng kabubukas lang na mall sa aming lugar. Lalo pang nagmumukha itong maangas tuwing sasapit ang gabi dahil nangingibabaw ang kanyang liwanag sa rami ng kanyang ilaw. Maraming nagsasabi na ang pagkakatayo ng mall na ito ay senyales daw ng pag-unlad ng aming lugar. At sa tulad ng isang 'di kalayuang siyudad sa Bulacan na aking tinitirhan pribilehiyo na maituturing para sa mamamayan nito na mamalas ang pag-asenso at pag-angat (daw) ng aming lungsod.

Noong nakaraang taon lang tanaw ko pa ang lupaing ito na hitik sa mga puno, malawak ang taniman ng gulay, prutas at palay, may malinis na hangin, mga kalabaw na katuwang sa pagsasaka ng mga magsasaka at pawid na kubo na kanilang tahanan at pahingahan. Saksi ako at ng marami sa kanilang pagtatanim sa gitna ng tirik na araw, pag-ani ng gulay, prutas at palay sa panahon ng anihan.

Sa loob ng humigit kumulang limang dekada ay hindi lang nakatulong ang bukid na ito sa mga pamilya ng sumasaka nito kundi malaki rin ang naging pakinabang ng maraming tao dito sa aming lalawigan at sa ilang bahagi ng Kamaynilaan. Ngunit ngayon nga'y iba na ang tanawin dito; sementado na ang dating luntiang palayan na paradahan ng mga parokyano ng mall, ang tahimik na lugar ay naging maingay sa dami ng tao at sasakyang labas-pasok dito at sa isang iglap naglaho ang sariwang simoy ng hangin.

Sa lawak ng dating bukiring ito kaya nito noong makapagproduce ng libo-libong tonelada ng prutas, gulay at bigas. Mga lokal na produkto na pangunahin nating pagkain na sa loob ng maraming mga taon ay nagsalba sa gutom at ekonomiya ng aming bayan pero nakapagtatakang hindi nang pamilya ng mga sumasaka nito. Sa mahal ng halaga ng binhi, abono at idagdag pa ang mapagsamantalang negosyante na bumabarat sa kanilang mga pananim halos wala nang natitira pang kita para sa pamilya ng magsasaka.

Kung sapat lang sana ang ayuda at suporta ng pamahalaan para sa mga magsasaka dito sa Gitnang Luzon hindi na aabot sa puntong ibebenta sa napakamurang halaga ang mga lupain at sakahan ng mga pobreng magsasaka sa mga developer ng subdivision o ng mga higanteng mall katulad ng may-ari ng napakalaking letrang 'R' na mall na aking tanaw-tanaw. Ngayon, saan kaya kukuha ng kapunuan ang gobyerno sa libong tonelada ng palay at gulay na nawala dahil sa pagtatayo ng mall na ito?

Hindi malayong mangyari na sa hinahaharap halos lahat ng ating kakanin ay inaangkat na natin sa bansang Tsina, Vietnam, Malaysia, Indonesia, Amerika at iba pang bahagi ng mundo. May pagpapahalaga kasi ang pamahalaan nila sa usaping agrikultura hindi tulad dito sa atin.

Kunsabagay hindi rin natin masisisi ang mga magsasaka kaysa nga naman magpagod at makinabang lang ang mga ganid na negosyante sa kanilang paghihirap at pagsisikap mas mabuti para sa kanila na maging pera ang kanilang ekta-ektaryang lupain. Naghahanapbuhay at nagpapakapagod sila para kumita hindi para malugi.

Sa unang araw ng pagbubukas ng mall na may malaking logo ng letrang 'R' dagsa ang mga tao, masikip ang trapik - parang piyestang bayan sa buhos ng mga mamimiling sabik sa lamig at laman ng mall na gumagayuma sa lahat ng uri ng mamamayan, ang dating limang segundong paghagibis ng mga jeep ay tila naging habangbuhay dahil sa maraming tumatawid, paghihimpil at paghihintay nila sa mga pasahero, ang pagbubukas nito'y tila pinilit at pinaabot sa nalalapit na kapaskuhan. Inaasahan ko na iyon. Dahil sa panahong ito walang pakundangan ang mga tao sa paggastos hindi alintana sa darating na malaking bills sa kanilang mga credit card - kakamot sa ulo mababaon sa utang.

May pakinabang din naman ang mga tao sa tuwing may nagbubukas na mga malalaking establisimyentong ito tulad ng mall; kapalit nang pagkawalan ng mapagkakakitaan ng mga magsasaka, pagkawala ng matabang lupang sakahan at paglahong parang bula ng tonelada sanang prutas, gulay at bigas ay ang pag-empleyo ng daan-daang tao ng siyudad. Kakayod ng higit sa walong oras para sa humigit kumulang limangdaang piso na pagkatapos ng anim na buwan ay walang kaseguruhan kung sila'y muling kukuning empleyado.

Sa 'di kalayuan tanaw ko naman ang higit na malaking palayan at bukiring hitik sa mga puno, malawak na taniman ng gulay, prutas at palay, may malinis na hangin, mga kalabaw na katuwang sa pagsasaka ng mga magsasaka at pawid na kubo na kanilang tahanan at pahingahan.  Na maaaring sa susunod na mga taon ay pagtatayuan na rin ng isa pang higanteng mall na kanilang kakumpitensya; na sa letrang 'S' naman nag-uumpisa.