Sabaw

Hawak ang plumang nakatanaw sa kawalan.
Nagninilay sa paksang naisipan. 
Itinala ang unang salita at nakabuo ng 'sang pangungusap.

May kung anong ispiritung dumaan sa harapan.
At huminto ang makina ng isipan.
Tumindig, luminga, lumakad saka pinatid ang uhaw.

Nasawata ang pagkauhaw sa tubig ngunit hindi ang pagkauhaw nang himanman.
Segundo, minuto, oras ang lumipas 
'Di na madugtungan ang ninanais na ibulalas.

Kill the Android

I Fear the Day That Technology Will Surpass Our Human Interaction. The world will have a generation of Idiots.
-Albert Einstein

 * * *

Mukha na tayong gago at pinagmumukhang gago na rin natin ang mga tao sa ating paligid. Hindi na natin alam kung ano ang mas dapat na unahin sa buhay, ipinagpapalit na natin ang mahahalagang bagay kaysa sa ating kagustuhan at hindi na natin binibigyang halaga ang oras na dapat sana'y ginugugol natin sa mahahalagang bagay.

Dumating na ang panahong mas prayoridad na ng mga tao ang kanilang gadget/gamit kaysa sa mga importanteng mga bagay at okasyon. Halos lahat na ng uri ng tao'y may tangan-tangang android/smartphone at mas nakatutok ang kanilang pansin at atensyon dito kaysa sa importanteng bagay at ang mas nakakalungkot kahit tayo'y kabilang na dito.

Ang mga gadget imbes na gawin nating alipin ay tayo na ang inaalipin nito. Nagiging sunud-sunuran tayo sa anumang ipag-uutos na mensahe ng nasa screen. Tayo ay biktima ng sarili nating krimen at hindi natin mapigilan ang paglaganap ng krimen na ito sa halip ay pinalalawak at kinukunsinti pa natin ito sa pamamagitan ng pagbigay/pagregalo nito sa ating mga mahal sa buhay. Hanggang sa madomina na ng teknolohiya ang kamalayan ng mga tao at ang pisikal na pag-uusap, pakikipag-komunikasyon at pakikipag-kapwa sa tao ay nababawasan kung hindi man unti-unting maglaho.

Sino ba sa atin ang hindi nakararanas nito?

Nakatutok sa gadget habang may personal na kausap.

Naglalaro ng games sa halip na nakikinig sa kaharap.

Naglalaro ng birtwal na games sa halip na nanonood ng aktuwal at totoong laro.

Kinakalikot ang apps habang nasa hapag-kainan.

May kausap/kachat/katext habang nanonood ng isang movie o concert.

Tumatawa sa napanood sa android kaysa sa patawa ng isang kaibigan.

May nakasuksok na headphone sa tenga at walang pakialam sa mundo.

Itutulog na lang ay nagla-log in pa sa Facebook.
Mas gustong hawak ang smartphone kaysa hawak ang kamay ng asawa of BF/GF.

May kausap na ibang tao sa halip na nakikinig sa aralin.

At ang mas nakakalungkot…sa tuwing may naaksidente mas inuuna pang video-han ang taong naaksidente bago ito tulungan.

Oo, nakakatulong ang teknolohiya sa ating mga tao pero kung ganito naman ang epekto nito sa atin mas nanaisin pa natin ang mabuhay sa panahong hindi pa gaanong maunlad ang mundo, sa panahong hindi pa tayo alipin ng teknolohiya, sa panahong mas mababaw pa ang kaligayahan ng tao kumpara sa ngayon. Wala namang internet sa mga panahon ng dekada sitenta at otsenta at hindi naman ganun kalaganap ang intenet noong dekada nobenta pero ironically, mapangahas kong sasabihin na higit na mas marami ang matatalinong kabataan noon kumpara sa modernong panahon ngayon.

Teka, kung ganoon pala ano ang silbi sa atin ng hightech na wikipedia kung higit na binabasa noon ang makakapal na encyclopaedia ng mga kabataan noon?

Sana wala na lang Google kung lyrics lang ng mga kanta nina Justin Bieber, Rihanna o Eminem ang interes natin  o hahanapin mo lang pala ang detalyadong interview kay Kris Aquino patungkol sa dati niyang asawang si James Yap.

Sana hindi na lang naimbento ang Temple Run, Fruit Ninja, Clash of Clans, Candy Crush, Little Empire atbp. kung prayoridad na ito ng mga kabataan at gugugol sila ng napakaraming oras dito kaysa kasama ang kanilang mga magulang o pisikal na naglalaro sa lansangan o nagbabasa ng kani-kanilang libro.

Ano bang kaimportantehang bagay ang pinag-uusapan ng mga kabataan sa virtual na mundo ng YM, Skype o FB Messenger ng mga kabataan?

Ilang personalidad (sikat man o hindi) na ba ang nag-commit ng suicide dahil sa isang kontrobersiya sa internet?

Ilang kababaihan na nga ang nahalay dahil sa pakikipag-eyeball sa isang estrangherong naka-meet lang sa cyberworld?

Ilang pamilya ang nasira dahil sa labis na pagkalibang at pagkalulong sa matatamis na salita ng isang kachat?

Ilang mag-asawa/magkasintahan ang naghiwalay dahil sa modernong teknolohiyang ito?

Ilang personalidad na ba ang nagtanim at nag-ani ng galit dahil sa cyber bullying?

Ilang estudyante na ang nasira ang pag-aaral/edukasyon dahil sa labis na paggamit ng computer?

Maaring marami ang magsasabing hindi ito lubos na kasalanan ng teknolohiya ngunit hindi naman maikakaila na napakalaking contributing factor nito para masira ang buhay ng isang indibidiwal. Dahil sa pag-abuso natin dito at sobrang pagka-enjoy natin sa mga bagay na hindi natin napag-iisipan ng husto nagiging hindi maganda ang kinahihinatnan nito. At huwag na nating itanggi ito.

Hindi ba labis na ang pagkahumaling natin sa teknolohiya? Na kinakailangan nating isakripisyo ang ating kakatiting na ipon para sa kinabukasan makapagpundar(?) lang ng moderno at mamahaling android?

At pagkatapos nito ay ano? Hindi na nga natin mapunan ang ilang pangunahin nating pangangailangan sa buhay nababawasan o nawawala pa ang atensyon natin sa mga bagay na higit na mahalaga. Hindi mo ba napapansin ang madalas nating pagwawalang bahala sa oras, sa kaibigan, sa pera, sa pag-aaral, sa okasyon, sa pamilya, sa pagkain, sa trabaho at sa iba pa, para lang mapagbigyan o mapaboran ang oras na hinihingi ng ating mga android! Tsk tsk, kung susuriing mabuti palaki ng palaki ang dating simpleng problemang ito.

Marami pang gamit ang internet bukod sa Facebook o pagdownload ng kung ano-anong apps pero sa pag-obserba natin sa mga computer shop o pagsilip sa mga android phones, iilang porsyento lang ba dito ang nagbabasa ng may saysay at may kabuluhan ang binabasa?

Isa pang tanong, kung hindi natin kayang patayin ang ating pagiging utak-android, paano natin mapipigilan o mababawasan man lang ang hindi magandang resulta ng teknolohiya sa ating pang araw-araw na buhay?

May nabasa akong Ads ng isang Telecommunications Company; ang nakalagay sa kanilang slogan: "The Family that Facebook together, stays together", hindi ba dapat "pray" ito sa halip na "Facebook"? Ganito na ba talaga tayo kadesperado para i-promote ang Facebook o ang kanilang kompanya para lang bumenta?

Talinong nakakatakot, Yabang na nakakalason

 Gagawin kong lason ang iyong laway upang sa tuwing lumalabas sa bibig mo'y kayabangan ay unti-unting malulusaw ang iyong dila't lalamunan hanggang pagkahabag na lamang ang tangi naming maipukol sa'yo at dahil sa kirot at hapdi na iyong daranaisin kalauna'y ikaw na ang magkukusang loob na lamunin at lunokin ang lahat ng banyagang salitang itinuring mong iyong kayamanan; ibabalik ko sa'yo nang tatlong ulit ang panglilibak at panghahamak na iyong ginawa sa inakala mong mga istupido at mangmang na iyong kapwa.

Ngunit hangga't may panahon,  diringgin ko pa ring nawa'y maging isa kang tupang marunong sumunod at magmanikluhod at hindi isang putang namumuhay sa salaping nanggaling sa pinagputahan ng iyong palalong kamalayan.

* * *

Isang malaking kabiyayaan sa tao ang magkaroon ng talinong angat sa pangkaraniwan dahil hindi lahat ng tao ay napagkakalooban ng eksepsyonal na talino gayundin naman na hindi lahat ay nabibigyan ng oportunidad na makapagtapos ng pag-aaral. At marapat lang na atin itong ipagpasalamat sa mga taong tumulong sa atin para maisakatuparan ito dahil walang sinuman ang nakakamit ng tagumpay sa sarili lang niyang kakayahan. Ngunit kahit gaano ka pa katalino o sobrang taas na ng iyong pinag-aralan hindi pa rin ito karapatan para maliitin ang utak ng mga taong nasa paligid mo, hindi pa rin ito lisensiya para hamakin ang kapasidad ng sinumang tao.

Para saan ba ang talino kung hinahamak mo ang mga tao?

Ano ba ang silbi nito kung puro paghanga sa sariling kakayahan ang iyong pinangangalandakan?

Higit pa sa papuri ng talino ang kayang ibigay sa iyo ng mga tao kung ang iyong talino'y ginagamit mo sa mga positibong bagay hindi ang pagmamaliit sa mga taong ipinagpalagay mong walang talino. Dahil ba sa sobrang talino mo ay walang nakakapagpaalala sa iyo na mali na ang iyong ginagawa o ipinagpalagay mong lahat ng iyong ginagawa ay tama?

Hindi mo na kailangang ipangalandakan pa na ikaw ay angat sa pangkaraniwan hayaan mong ang mga tao ang makapansin nito, pupuriin ka nila ayon sa iyong inasta at hindi mo na kailangang ipagpilitan pang higit ang talino mo sa kanila.

Sa halip na manghamak, bakit hindi mo ibahagi ang iyong nalalaman?

Mas matutuwa ang mga tao kung nalaman nilang ang iyong pinag-aralan ay hindi mo sinarili lang kundi naibahagi mo ito sa ibang nangangailangan nito. Para saan ba ang iyong pangmamaliit? Makakapagpaangat ba ito sa estado ng iyong buhay? Sayang ang iyong mataas na pinag-aralan kung ang mas nakikita sa iyo ay ang pagkababa ng iyong pag-aasal. Sayang ang kahanga-hanga mo sanang talino kung ang kabilang bahagi ng iyong kamangmangan ang mas namamalas sa iyo ng mga tao.

Sa halip na manghusga, bakit hindi mo unawain ang kanilang kapasidad?

Kung nakakaramdam ka ng labis na kasiyahan sa tuwing huhusgahan mo ang mga taong sa tingin mo'y mangmang baka pag-uutak mo na ang may karamdaman. Mas kapuri-puri ang mga taong  maunawain kaysa sa mga taong palaging ipinagmamalaki ang kanyang kakayahan. Kung wala ka rin lang mabuting sasabihin sa iyong kapwa mas makabubuting 'wag ka na lang magsalita ng anumang makakapagpasama ng loob nila. Subukan mong ilagay ang iyong sarili sa kanila, isipin mong ikaw ang siyang hinahamak dahil lang sa kinapos na talino kung sa tingin mong sila'y nasasaktan malamang nasasaktan nga sila.

Kung binibisyo mo na pagtawanan ang mga taong "bobo" sino sa tingin mo ang nagiging katawa-tawa? Kung ang pagkaawa mo sa mga taguri mong mangmang ay may halong pang-aalipusta sino sa tingin mo ang nagmumukhang kaawa-awa? Sana pumasok sa isip mo ang isang matandang kasabihan na "kung ano ang ginagawa mo sa mga tao, iyon din ang gagawin nila sa'yo". Tingnan mo ang nasa paligid mo hindi mo ba pansin ang mga taong nag-aalangan sa'yo?

Hindi nakakadagdag sa pagkatao ang pagkahambog at lalong hindi nakakapagpabawas sa iyong personalidad ang pagpapakumbaba. Huwag mong iangat ang sarili mong upuan dahil mahihirapan ka kung ikaw ay nakaupo dito, may mga taong mag-aangat nito para sa'yo; mga taong kagigiliwan ka kung marunong makisama at makisalamuha.

Gumuguho ang anumang paghanga kung mas nauunang umalagwa ang kayabangan kaysa sa galing at talento. 'Pag ipinagpatuloy mo ang ganitong kaasalan hindi ka pa nakakaangat ng husto ibabagsak ka na ng sarili mong kahambugan. Hindi pa huli ang lahat, may oras at panahon pa para iapak ang paa sa lupa at iyukod ang ulong nagmamarunong sa halos lahat ng bagay dahil ang mga taong mapagkumbaba sila ang tunay na pinagpapala.

Ang talino 'pag sinamahan ng labis na kayabangan sa halip na hangaan ay madalas kinaiinisan at iniiwasan at minsan pa nga nakakalason at kinatatakutan.

Bastardo

Naghaharing halinghing at humihiyaw na alingawngaw ang pumukaw sa katahimikan ng mapanuksong gabi. Magkaulayaw ang kasakiman at pagkasuwail na pinaglibog ng kanilang pagmamahal sa ginto at salapi; pinag-alab ng pag-ibig sa pwesto't kapangyarihan. Iniulos ang matigas na litid ng pagkaganid. Idiniin ang naghuhumindig na pagkahayok sa panunungkulan. Mga ilustradong mangmang, mangmang na nagdunong-dunungan. Pinaghalong tamod ng pagkasakim at pawis ng traidor ang pumapatak, umaagos at umaalingasaw sa bawat kadyot na puno ng pag-iimbot. Hinihingal, humahangos sa bawat himod at hagod ng dugyot na kuyukot.

Saksi ang nilukubang ispiritu ng demonyo na hindi kumikilala ng kabutihan at katarungan. Siglo ang itinagal ng romansa. Pinag-aalab at sinisilaban ng pagnanasang makaalpas sa pagdarahop. Nilunok ang lahat ngunit lalong naging hambog. Nilabasan at nakaraos ngunit nananatiling gutom at hayok. Sumumpa ng pagkayabong habang marubdob na nagtatalik. Mapusok. Puno ng libog. Silang pinagtagpo (raw) ng tadhana na magsasama sa kahirapan at ginhawa.

Binuntis ng diwang pulos panlalamang at kabalastugan ang kaalaman na pinag-ibayo ng kasabikan sa materyal at komersyalismong inihahandog ng mundo. Kahalayang nagbunga mula sa kamalayang pagkaganid at kasakiman na ginatungan ng naaagnas ngunit 'di namamatay na sistema. Kamunduhang hindi lumilipas at patuloy na umuusbong habang lumilipas ang panahon. Ang simoy ng libog na nagmula at sinaklaw ng pagkagahaman ay 'di magbubunga ng katinuan KAILANMAN parang palabas na pornong paulit-ulit na panonoorin habang nililibang at nilalaro ang sariling kaselanan.

Pinaglihihan ang mga tinitingalang banyaga na kalaunan'y inaambisyong maging kawangis niya ang itsura; mga señorito't coñong relihiyon ang inihain, mga singkit na diyos ng teknolohiya, mga tisoy na mananakop na may bitbit na tsokolate at armas. Ngayo nama'y tumitili at lumuluwang mga mata sa may mapuputing mga mukha na 'di batid kung mensahe ng kanta'y patungkol sa makikiring puta. Samantalang nakaligtaan at 'di pinulot ang pagiging masikap ng mga taga Oriente, ang pagiging patriyotiko ng taga Hilagang pinagharian ng Joseon, ang utak progresibo ng malalayong Kanluranin.

Iniwan ng katinuan. Nilisan ng sanidad. Inabandona ng kabaitan. Hindi pa nailuluwal ginawa ng bastardo. Nagpapahabag ngunit namintini ang kayabangan. Tanging yamang ipinagmamalaki. Taas-noo sa kahit kanino pero nagsasalsal at nakakaraos gamit ang kalinga at donasyon. Pikit-mata kung dumalangin, sangkatutak ang debosyon ngunit sa tuwing magmumulat kumukupit sa kakatiting na pondo. Binibisyo ang mamintas ngunit nag-aaklas sa tuwing may mapanuring kritiko.

Dumating ang panahon nang paghilab.

Kunwang dumadaing sa labis na hapding dinaranas ngunit minamanhid naman nang panonood ng imortal na melodrama. Sumasakit ang obaryo ngunit itinitindig ng kayabangan sa tuwing may nagwawaging kababayan. Ginawang lunas ang huwad na surbey na umano'y umuunlad at yumayaman. Humuhugot ng medisina sa patawa ng mapanglait na nasa ikatlong kasarian. Hinihilom ang kirot sa pamamagitan ng walang leksyon at walang kwentang pelikulang ininit sa tuwing pista; istoryang paulit-ulit na dinaig ang 'di natatapos na paulit-ulit ding prediksyon sa paggunaw ng mundo (mga sabik sa paglangoy sa naglalagablab na apoy). Ginagamot at nilalamon ang nakahaing matatamis ng pangako nang pag-ahon mula sa pagkakalunod at pagkakalubog. Nilulustay at nagsisilbing anaesthesia ang salaping pinagputahan mula sa dayuhan ang ibinugaw na hindi inaarugang likas-yaman.

Umaastang walang karamdaman kung may tangan-tangang mamahaling gadyet at gamit.

Sari-saring supling ang iniluwal.

Mga uhuging paslit na binastardo ng kahinhinan at kagandahang-asal. Wala pang otso ngunit matatas kung pumutang-ina sa mga kaalitan at kaibigan. Pumapaslang, nagnanakaw sa edad  na diyes (manang-mana sa nagluwal sa kanila). Pagtuntong ng katorse wari'y sugapang humuhugot ng lakas sa kamunduhan na maaring ihambing sa malilibog na kuneho. Pulang dugo at serbesa ang sabay na dumadaloy sa kanilang ugat na patungong utak ang nagsisilbing motibasyon upang magpursiging bumangon at mabuhay sa bawat araw. Alila ng modernong libangan, alipin ng maimpluwensyang teknolohiya. Natatakam. Natatakaw.

Mga haligi ng tahanang batugan na binastardo ng sikap at katapatan sa pag-ibig. Walang inuuri kung hampaslupa o matapobre, kung masumpungan ang kakaibang init na impluwensiya ng obra-maestrang istorya ng pangangalunya. Sumusulpot madalas ang 'di mapigilang pagkahumaling sa alkohol sa tuwing magsasalpukan ang paningin ng mga istambay na tomador. Anumang oras, anumang araw. Ang sentimong para sa pagkain ng mga anak ay iaalay sa patak-patak. Pumutok na ang araw hindi pa pumupungas.

Mga nagsisitaasang puno, na ang ugat ay galing sa  lupa ng kasakiman. Binastardo ng kabanalan. Pagsisinungaling ang propesyon na kahit si Satanas ay kinukumbinsing katotohanan ang kanyang binabanggit at sinasambit. Nagnanakaw. Nauulol. Pumapatay. Mapanatili lang ang koronang nakaputong sa kanyang ulunan. Isasalin sa prinsesa o prinsipeng kalam din sa kapangyarihan. Gustong kamkakamin, angkinin, sakupin...pati ang Langit. Tumatawag ng kapayapaan at pagkakaisa ngunit may nakasukbit na iskwala sa kanilang tagiliran.

Mga gutom na kawal na binastardo ng katapatan. Tapat na serbisyo ang sinumpaan ngunit kinikitil ang sinumang humaharang at humahadlang sa pagmina ng kayamanan. Walang sinisino, walang sinasanto kahit kadugo'y 'di pinatatawad. Nagpapaulan ng punglo't  bala sa pagnanais na bumaha ng salapi at pera. Binabali ang batas. Binabasura ang katarungan. Bayani ng kagaguhan. Mistulang imbalido sa tuwing lalapitan at hihingan ng tulong. At sila'y patuloy na dumarami.

Mga nagdarahop na binastardo ng karapatan at pangarap. Parang mga asong-galang patay-gutom na umaasa sa kung anong tira-tira ang sa kanila'y ihahagis. Inalisan ng karapatang umunlad dahil sa pagkamkam ng lahat ng kanilang pangarap. Binubulag. Binibingi. Pinipipi. Sa araw-araw na kasinungalingan at dinaranas na kahirapan. Kulang ang isang buhay upang sila'y makaraos at mabuhay ng maayos, kulang ang isang habangbuhay upang sa kahirapa'y makahulagpos. Minamanhid. Nasasanay.

Silang mga supling na bunga ng kasakiman at pagkasuwail na pinaglibog ng kanilang pagmamahal sa ginto at salapi; pinag-alab ng pag-ibig sa pwesto't kapangyarihan.

Mga bastardo.