Simoy ng Pasko, Simoy ng Komersiyalismo (Isang Wasak na Obserbasyon sa Paskong Pilipino)

www.philstar.com

Kabi-kabila na ang mga awiting pamasko.

Kabi-kabila na rin ang mga christmas lights sa mga kabahayan.

May iba't ibang ads sa print, radyo at TV tungkol sa pasko pero ang mensahe ay hindi naman sa selebrasyon ng kaarawan ni Jesus.

Bakit ba naman hindi, dahil ilang araw na lang ay muling sasapit ang Pasko.

Sa ganitong panahon dumudoble o tumitriple ang mga namamalimos sa kalsada ng Kamaynilaan na hindi ko alam kung saan-saang lugar nagmula.

Noong isang linggo lang ay binagtas ko ang kalsada patungong Quiapo. Sumikip pang lalo ang dati nang masikip na kalsada -- hindi dahil sa dagsa ng mga taong nagtutungo sa simbahan kundi dahil sa inokupang bahagi ng kalye ng mga vendor ng iba't ibang mga produkto; ukay-ukay, prutas, CD, gadget/cellphone accessories, RTW, hanger, tinapa, gulay, herbal, bulaklak, tools, fabrics, halaman, wrapper, pillow case, table mat, doormat, streetfoods, diaper, school supplies, timba, shades, at marami pang iba na magbibigay kahulugan sa salitang Quiapo. Ang lugar na ito ay tila cheaper version ng mall na SM dahil "they got it all for you." Sa sobrang sikip ng lugar na ito literal na maglalakad ka nang patagilid sa ilang bahagi ng kalsada kung nais mong makarating sa iyong pupuntahan.

Kung gaano kasikip ang Quiapo kaparehong sikip din ang mararanasan mo kung magtutungo ka sa Avenida, Greenhills, Baclaran lalo na kung sa Divisoria.

Sa mga consumer na may sapat na budget o sa mga gusto lang makisabay sa komersiyalismo ng Pasko -- Supermall ang kanilang destinasyon. Sino ba naman ang maniniwala na nagkataon lang na maraming sale, discounted prices, deferred payment scheme at mas maraming bagong designs ang mga damit sa tuwing araw ng kapaskuhan? Sinadya ang mga ito upang hikayatin tayong ubusin at lustayin nating mga empleyado ang lahat ng ating mga bonus at 13th month pay na dapat sana'y ating ginagasta o iniipon sa MAS importanteng mga bagay.

Hindi naman talaga mahaba ang selebrasyon ng Pasko, media lang ang nag-iinsist na matagal ang pagdiriwang natin nito. Sa pagsapit pa lang ng 'ber' months nagkakandarapang ipinapasok na nila sa mga kukote nating malapit na ang christmas season. May mga media at news anchor/personality pa nga na may countdown pa kung ilang araw na lang ang nalalabi bago magpasko. Halata namang sila ang mas excited at agresibo at hindi ang mga tao -- masabi lang na mahaba ang selebrasyon natin nito.

Ang konseptong "pagbibigayan ang tunay na diwa ng pasko" ay tila nag-iiba ang kahulugan sa paglaon ng panahon. Ang dapat sanang bukas sa loob na pagbibigay ay tila nagiging sapilitan at kompulsaryo, na halos ang sarili mong pamilya at mismong iyong pangangailangan ay kailangan mong isakripisyo para lang mapunan ang kaisipang dapat na ikaw ay mabigay sa (halos) lahat nang sa iyo'y umaaasa.

Mabuti sana kung labis-labis ang iyong benepisyo at natatanggap sa panahong ito. Paano kung sakto lang?

Paano kung kulang?

Paano kung wala?

Paano kung walang pagkukunan?

Malamang na aasa ka na lang (ulit) sa zero interest na ino-offer ng iyong credit card na iyong pagtitiyagaang bayaran sa loob ng anim hanggang labingdalawang buwan - Pasko nang muli ay hindi ka pa nakakatapos maghulog. At kung wala talaga, tatanggapin mo na lang ang pintas at sasabihin sa'yo ng mga tao (pamangkin, inaanak, pinsan, etc.) na ikaw ay kuripot at ang malala: madamot.

Hindi nga sapilitan ang pagbibigay pero sa panahong ito na tila nilalason ang ating isip ng konsumerismo at komersiyalismo mapipilitan kang gawin ang mga bagay na hindi mo gusto at labag sa iyong kalooban. Hindi ba't sa panahong ito rin dumadami ang mga krimen sa lansangan? Noong isang araw lang Disyembre 10, malapit sa aming opisina, may hinoldap at binaril na isang empleyado, nakuha sa kanya ang mahigit php900,000 na kanyang winithdraw sa bangko -- ikalawang insidente na ito sa loob lang ng isang buwan bago ang pasko. Nakakalungkot na ang dapat sanang sagradong selebrasyon ng birthday ng Panginoong Hesus ay nagiging dahilan pa para lumala ang petty crimes sa Kamaynilaan at sa iba pang lugar.

Ang simoy ng pasko para sa mga pilipino ay hindi lang simoy ng malamig na hanging amihan kundi may kasama rin itong simoy ng komersiyalismo.

Ang bawat kantang pamaskong umaalingawngaw sa bawat kanto o sa mga paulit-ulit na karoling ng mga batang umaamot ng kaunting barya o sa mga christmas songs na pinatutugtog ng mga mall at supermarket -- katumbas nito'y pagkasabik sa aginaldo o kaya nama'y pagsidhi ng lungkot o inggit ng mga kapuspalad.

Kahit anong pagpipigil o pagtitipid nating mga pilipino na gumastos ng sobra sa panahong ito parang napakahirap gawin dahil tila ba gayumang malakas ang hatak ang mga mall o mga tiangge na mahirap hindian at tanggihan. Naging tradisyon na rin kasi sa atin na mamili ng bagong damit, laruan, gamit o anumang pangregalo.

Kung positibo o negatibo man ang ganitong kaisipan ay nakadepende ito sa kung sino ang magbibigay ng pahayag at paliwanag: oo, positibo ito sa ating ekonomiya pero problema ang kalaunang hatid nito sa mga taong limited lang ang panggastos.

Ang pasko ay dapat na para sa mga bata. Ang espesyal na okasyong ito'y nilikha para sa kanila. Magmula sa konseptong ito ay nalikha ang half-truth, half-lies na si Sta. Claus. Dahil may utak kolonyalismo tayo in-adapt natin si Sta. Claus, nangarap tayo ng white christmas at snowman, hinahangaan natin ang christmas songs ng kanluranin na kalaunan ay gumawa rin tayo ng atin, ginaya natin ang christmas carolling, nakisabay tayo sa noche buena, misa de gallo at medya noche ng mga kastila, mayroon tayong kris kringle, nagpapaligsahan tayo sa pagandahan ng parol, ginusto nating may christmas tree sa ating tahanan, kabi-kabila ang christmas party na may paligsahan at temang lasingan, ipinangalandakan natin sa kapwa natin pilipino na espesyal ang keso de bola at ham ng mga amerikano sa tuwing araw na ito.

At noong panahon ng ating kabataan, kabilang tayo sa mga naniwala at nakisakay kasama ang maraming mga magulang sa isang kalokohan na mayroong isang Sta. Claus na namimigay ng regalo sa mga batang mababait sa tuwing araw ng pasko. At ang mga regalong ito ay nakalagay sa isang karwaheng hila-hila ng mga reindeer na pinangungunahan umano ni Rudolph The Red Nosed Reindeer.

Ang pwede sanang simple lang na selebrasyon ng pasko ay tila ginawa nating komplikado. Ngayon, lahat na lang (halos) ay naghahangad na sana'y mayroon silang panggastos sa araw na ito. Nakakalungkot, na ang pumipigil sa mga tao para sumaya sa araw ng pasko ay ang kawalan niya ng pera na pambili ng aginaldo sa mga taong malapit man o hindi sa kanyang puso. Dahil mas marami na ang materyoso kumpara sa mga taong may malawak na pang-unawa kahit mga bata, kahit na sino'y naghahangad ng mamahaling regalo o di kaya'y pera mula sa kung kanino. Siguro dahil sa mga dahilang ito kaya maraming suplado ang nagiging palabati, 'yung mga tatamad-tamad biglang nagiging masipag, 'yung iba nagiging palangiti -- marami ang biglang nag-iba ang mga ugali.

Paano mo nga ba sasabihin ng may sigla ang katagang 'Maligayang Pasko!' kung marami sa ating kababayan ay humahalukay nang makakain sa basura ng mga fastfood chain mairaos lang ang kanilang noche buena?

Paano mo nga bibigkasin ng malakas ang 'Merry Christmas!'  kung ang sasabihan mo nito'y walang pakialam at winawalang halaga ang araw na ito? Baka magbukas lang ito ng pintuan para sa lalo pang pagkainggit.

Sa araw na ito siguradong marami ang magbibigay ng limos, regalo, pagkain at damit (luma man o bago) sa mga bata, sa mga pulubi, sa mga inaanak at sa mga kapuspalad dahil ito nga naman ang diwa ng kapaskuhan. Mainam kung ganon. Napakainam. Ito na nga ang pinakamabuting nangyayari kung sumasapit ang kapaskuhan. Kaya lang ang lahat ng ito'y pawang mga panandalian lang, na sa paglipas ng panahon ng Pasko ay balik na ang lahat sa normal at dati nilang buhay.

'Yung mararamot babalik sa pagiging maramot, 'yung mga salbahe babalik sa pagiging salbahe, 'yung mga suplado babalik sa pagiging suplado, 'yung mga tamad muling magiging tamad at 'yung masusungit babalik sa pagiging masungit.

Matatapos ang pasko, matatapos ang pagpapanggap.