Hindi ito basta drama lang

Hindi ko ugali na magpost ng personal issues sa buhay pero dapat ninyong mabasa ito.
---------
June 12. Holiday. Isang araw bago pormal na umalis ng opisina ang misis ko, may natanggap akong text mula sa hindi ko kilalang numero.

+69151964633 (12-Jun-2014 1:15 AM): Pare gudmorning. May nabalitaan lang ako na ung anak nio daw na bunso ay d mu daw anak kay kumare, eto lang naman ay narnig ko lang dn. Bkt madalas my kinakatagpo rn daw c kumare at katxt.

Natanggap ko ang text ng bandang alas-siyete ng gabi pero ang rumehistrong oras mula sa kanya ay 1:15 AM indikasyon na hindi niya naadjust ang oras, marahil bagong insert ang simcard at hindi nag-abala pang baguhin ang petsa.

Hindi ko pinansin ang text sa pag-aakalang random message lang ito at aksidenteng nai-send sa number ko.
Makalipas lang ang isang minuto muli itong nagtext.

+69151964633 (12-Jun-2014 1:16 AM):  Xnxa na kumpare tagal ko na kc nari2ng to. tas my kinikta p daw. mas mganda observe mu xa kht cguro sa txt.

Muli, hindi ko pinatulan ang text. Subalit ilang saglit lang nirisend nya ang huling kanyang itinext ngunit iba na ang oras.
+69151964633 (12-Jun-2014 5:46 PM):  Xnxa na kumpare tagal ko na kc nari2ng to. tas my kinikta p daw. mas mganda observe mu xa kht cguro sa txt.

Sa puntong ‘yon medyo napikon ako. Sinubukan ko siyang i-bluff sa painosenteng reply.

+0925888__ __ __ __ (12-Jun-2014 7:38 PM): Gago kulit mo. 4th year highschool pa lang ako may anak na ko?
Buong akala ko ay matatahimik na siya at marirealize nyang siya’y nawrong send. Mali ang akala ko. Dapat pala hindi ko na pinatulan ang text.
Muli siyang nagreply, ambilis segundo lang ang pagitan.

+69151964633 (12-Jun-2014 5:46 PM):  Hndi ko yan sa2bhn kung hindi ko yan nalaman tlaga.

Dapat hindi ako nainis, dapat hindi ako nagpadala. Pero nareplyan ko siya.

+0925888__ __ __ __ (12-Jun-2014 7:58 PM): Tangina mo po.
Hindi siya nagpadaig at siya’y nagreply ng may paggalang.

+69151964633 (12-Jun-2014 7:36 PM): Concern lang pare.

Siguro sa kagustuhan ng nagtitext na magkagalit kami ng misis ko at tuluyan kaming magkaaway pursigido siya sa kanyang ginagawa. Kinacareer ika nga. Naiisip ko lang paano kung ang makakatanggap ng text niya ay ang mga lalakeng madaling mapaniwala sa mga sabi-sabi? Hindi ba’t away at posibleng hiwalayan ang resulta nito?

+69151964633 (12-Jun-2014 7:57 PM):  Nasau yan pare kung d mu rn observe c misis. Mahrap may ipot sa ulo. Kea sa cel plang tignan mu na.

Hindi ko na pinatulan ang text. Kung mapapansin niyo ang oras niya tama na (ang oras ng cellphone ko ay advance ng sampung minuto). Ayoko nang maabala sa panonood ko ng 24 Oras kaya isinilent ko ang phone ko.

Pero mayamaya pa muli itong nagtext ng dalawang magkasunod ngunit malayo ang pagitan ng oras at sa text niya na ‘yun ay pinatunayan niyang kilala niya ako at hindi  lang aksidente ang pagkakasend niya sa akin ng text.

+69151964633 (12-Jun-2014 8:02 PM):  Kaw bahla pare, minsan gulatin mu c misis kc

+69151964633 (12-Jun-2014 10:45 PM): Pre. Try to observe ur wife Lcb ka pa naman tas wife mo may tinetext na lalaki rn. Minsan mgcheck ka rn kc. Hndi mu sa email txt naman.

June 13. May pasok na kinabukasan, wala na sa isip ko ang malisyosong text. Napakababaw ng sinuman na maniniwala sa kung ano mang sabihin/itext ng malisyoso at may insecurity na tao. Lumipas ang maghapon na wala na kong nareceived na text.

June 14. Sabado. Ifinoward ko ang mga text at numero ng gagong mapanira ng buhay sa isang kaibigang itatago natin sa pangalang Louise na nagtatrabaho rin sa kompanyang inalisan ng wife ko.

Nagkausap kami at pinasubukan kong pag-ringin ang numerong 09151964633. Nagring. Ngunit hindi sinagot. Ibig sabihin active pa ang simcard at siguro’y nag-eexpext siya ng reaction ko o nagbabalak siyang muling manggulo sa text.

Ang hinala ni Louise at hinala ko na nagtitext ay iisang tao lang.
Walang sinuman ang nagsasabi sa akin ng “KUMPARE” at iisang tao lang ito, binasa ko rin ang previous text message ng taong pinaghihinalaan ko at pareho ang way nila ng pagtitext ngunit kailangang may mabigat na ebidensya. Kailangang malaman ang bigat ng kanyang dahilan para gawin niya iyon sa akin at sa aking pamilya.

June 16. Lunes. Nagtama ang paningin ni Louise at ng taong sa tingin nami’y nagtitext ng paninira. Masama ang tingin nito kay Louise parang nakakatunaw, parang papatay. Nakwento na rin ni Louise na dati ay may kumalat ding tsismis na ‘yung anak niya raw ay hindi niya anak sa kanyang asawa at isa sa nagpakalat ng mapanirang tsismis ay ang taong ‘yun.
Para lang matapos ang lahat ia-unfriend ko na lang siya sa Facebook. Ngunit laking gulat ko, nang nauna na pala siyang i-unfriend ako.
Coincidence? No.
Feeling of guilt? Maybe.

Inisip ko, ano ba ang posbleng dahilan bakit niya ako dinelete as a friend? Wala. Unless na may sama ka ng loob sa akin at sa mga pinupost ko sa FB at sa mga blog ko.
Ang taong ito nakakatakot. May kakayahan siyang manira ng pamilya ng hindi nakokonsensiya. Minsan ko na rin siyang itinuring na kaibigan pero hindi ko ito dapat panghinayangan dahil mas masahol pa siya sa mga sumusulat ng tsimis sa tabloid o sa umiibento ng kapalaran sa horoscope.
Sa sama ng loob niya at galit niya sa akin o sa misis ko sa hindi ko alam na kadahilanan, gumawa siya ng ganoong karahas na move. Nakakakilabot. Nakakainis. Nakakagalit.

Anong motibo at plano ko? Wala. Sabi nga, kung binato ka ng bato batuhin mo ng tinapay. Hahayaan ko lang. Gusto ko lang sana marealize niya kung mababasa niya man ito ay sana masaya siya sa ginagawa at ginawa niya at pagpalain pa siya at mabuhay ng pagkatagal-tagal upang makatulong siya sa mga nangngailangan.

Nang pinabasa ko sa wife ko ang mga text message ng gagong  'yun sa akin, nagtawanan lang kami. Haha. Dapat daw hindi ko na pinatulan.

'Tangina nun. Kalalaking tao, tsismoso. DAMN.

Clinic (Rated SPG)

"Yosi?" alok sa akin ng katabi kong babae na tila pareho ko ring balisa at blangko ang isip.

Nasa mahabang monobloc chair kami; ako, siya at isa pang babaeng may kanipisin ang pangangatawan. Wala kang mababanaag na kaunting kasiyahan na rumerehistro sa aming mukha, hindi kami magkakakilala pero iisa ang layunin namin sa 'clinic' na ito.

Kinuha ko ang inalok niyang yosi.

At kahit alam kong masama sa kalusugan ng batang nasa sinapupunan ko hindi ako nagdalawang-isip na sunggaban ito.

Sinindihan ko ang yosi gamit ang isa pang yosi. Hinithit ko ito nang madiin saka ibinuga ang usok paitaas, lumikha ito ng bilog saka naglaho at tinangay ng hangin.

Naalala ko 'yung gagong boyfriend kong si Jericho para siyang usok ng yosi na matapos akong pagsawaan at paulit-ulit na kantutin biglang naglaho at tinangay na yata ng masamang hangin nang malamang bumibilog na ang tiyan ko.

Jericho. Higit sa maganda niyang pangalan ay ang tikas ng kanyang katawan at ang lambing ng kanyang pagsuyo, ang aking nagustuhan sa kanya. Mabait siya noong panahong ako'y kanyang nililigawan kaya't hindi ko inaasahan na hahantong din pala sa ganito ang lahat. Hiwalayan. Tulad ng tipikal na kwento ng pag-iibigan. Parang teleserye. Parang gago.

Putangina naman kasi ang sarap-sarap niyang humagod. Gustong-gusto ko 'yung nagpapalitan kami ng laway sa tuwing kami'y naghahalikan. Hindi ko alam kung matamis ang laway niya o malibog lang ako talaga. 'Yung lagkit ng pawis niya sa tuwing magkadikit ang hubad naming katawan ay parang amoy ng pambatang cologne para sa akin. Hindi ko siya malimutan, lahat ng ginagawa niya sa akin ay gusto ko; ang paghimod niya, ang pagkadyot niya, ang malutong niyang pagmumura, ang kanyang kahindigan - ang kanyang kabuuan.

Siguro ganoon talaga 'pag umiibig. Bulag ka sa nakikitang kamalian ng isang tao na ultimo 'yung kapintasan at kahambugan niya ay kaya mong yakapin at tanggapin.

Alam ko namang minahal niya ako gaya rin ng pagmamahal ko sa kanya. Hindi niya 'yun pwedeng ipagkaila dahil lahat ay ginawa ko para sa kanya 'wag niya lang akong iwan. Lahat-lahat. Mistula akong alipin na sunod-sunuran sa lahat ng ipinagagawa niya sa akin. Minsan nandidiri na ako, nakakaramdam na ako ng pambababoy pero pikit-mata ko lang itong sinisikmura dahil 'yun ang kagustuhan niya. Pero minsan lang 'yun.

"Tangina ka, iiwan kita 'pag 'di mo 'yan ginawa!" boses ni Jericho. Hanggang ngayon umaalingawngaw pa sa utak ko ang mga katagang iyan. Noong una nasasarapan ako. Nag-eenjoy pa ako. Pero minsan parang gusto ko nang sumuko, hindi na kinakaya ng mura kong katawan ang pambababoy niya sa akin. Siya na lang ang nag-eenjoy, ako? Pakiramdam ko, para na lang akong lumang basahan na ihahagis sa kung saan pagkatapos gamitin at maghihintay kung kailan ulit pupulutin. Pero minsan lang 'yun.

Sa loob ng halos dalawang taon, nakasanayan ko na. Minanhid na ako ng pagmamahal ko kay Jericho. Pinagbibigyan ko siya sa anumang gustuhin niya. Sa limang araw meron ang isang linggo sa eskwelahan, dalawa o tatlong araw na lang ang pinapasok sa klase, 'yung natitirang mga araw ibinibigay ko sa kanya. Graduating pa naman ako. Ganoon lang palagi. Para akong prosting nagpapakangkang kay Jericho sa halos araw-araw. Tila ako ang nagsilbi niyang tagakamot sa lahat ng kati na kanyang nararamdaman. Pero mabuti pa nga ang prosti may matatangap na pera pagkatapos tirahin, ako wala. Gustuhin ko mang magreklamo hindi ko magawa.

Mahal ko siya. Mahal na mahal.

Nasa sistema ko na si Jericho at hindi ko kakayanin kung sakaling mawawala siya sa akin.

Halos tatlong buwan na ang nakararaan, nang malaman niyang hindi ako niriregla hindi na rin siya nagpakita. Hindi ko na makontak ang dati niyang numero. Wala na rin siya sa boarding house na kanyang tinutuluyan. Hindi ko na rin alam kung ano ang gagawin ko kaya ako napadpad sa 'clinic' na ito, sa rekomendasyon ng isang kakilalang nagtungo na rin dito. Isang clinic kung saan tinatanggalan ng karapatang mabuhay ang mga anghel na wala pang muwang at kasalanan.

"O,  ikaw na!" pasigaw na singhal ng masungit na aleng mataba na sa tantiya ko'y nasa edad singkwenta pataas.

Alanganing tumayo ang tinawag na babaeng nasa aking tabi, 'yung kaninang nagbigay sa akin ng yosi.

Tila nagdadalawang-isip. Umupong muli.

"Hoy, 'wag niyong sayangin ang oras ko ha?! Marami pa akong gagawin. Punta-punta kayo dito hindi pala kayo desidido!" galit na ang ale sa tonong 'yon. 

Sa puntong 'yon ay bigla na lang humagulgol ang babaeng hindi ko man lang natanong ang pangalan. Lumabas at tumakbo palayo ng 'clinic'.

"Ako na lang po muna..." boluntaryong tumayo ang kanina pang tahimik lang na babaeng may kanipisan ang katawan. Marahil nasa isip niya 'kung hindi makapagdesisyon ang babaeng iyon...ako, buo na ang pasya ko. Ipalalaglag ko ang bata.'

Pumupunit sa katahimikan ng 'clinic'  ang eskandalosong daing at impit na sigaw ng pasyenteng nasa loob ng kabilang kwarto. Hysterical. Dinig na dinig ko 'yun mula sa aking kinauupuan. Para bang hinihiwa ang himaymay ng kanyang bawat kalamnan. Humihiyaw, sumisigaw at nagmamakaawa. Lahat na yata ng santo'y kanya nang nabanggit. Habang ang dibdib ko'y halos sumabog na sa labis na  kaba at dagundong tila ba nawala ang kaninang baon kong lakas ng loob at tapang.

Matagal na katahimikan.

Makalipas ang humigit-kumulang labinglimang minuto, pawisang lumabas ang masungit na aleng mataba. Umiiling-iling.

Kahit suot pa niya ang kanyang facemask alam ko ang gusto niyang ipahiwatig, alam ko ang gusto niyang sabihin.

Patay na ang bata. Patay na rin ang pasyente.

At sa sandaling 'yon, ako na ang susunod.

Pero gusto kong magbago ng pasya.

Kung sabihin ko na lang kaya kina papa at mama ang kalagayan ko?

Siguro matatanggap nila ako, saka ang magiging apo nila.

Ewan. Bahala na.

Immigrant na si Elena

Immigrant na si Elena

Hindi ko na naisalang-alang ang napakahabang labing-anim na taon na karanasan at hindi ko na rin nabigyang halaga ang isang pagkakaibigan dahil ang nais ko lang ngayon ay ang makaalis sa 'bansang' ito. Datapwa't walang rehas akong nakikita dinaig naman nito ang mga presong tinanggalan ng karapatang makalaya. Hindi nga nakaposas ang aking mga kamay at paa pero tila nawalan naman ako ng kakayahang igalaw ang mga ito ayon sa gusto ko. Wala ring busal na nakapasak sa aking bibig ngunit ano bang silbi ng aking sasabihin kung walang sinuman ang nais makarinig nito? Ang mga mata ko nga'y walang piring subalit kailangan kong magbulag-bulagan sa lahat ng kamaliang aking namamalas.

Hindi ko man mabago ang sistema na aking nakagisnan may pagkakataon pa akong baguhin ang aking sarili at kinabukasan.

Kailangan ko nang umalis hindi dahil sa hindi naibigay ang aking mga gusto at pribilehiyo, kailangan ko nang magpaalam hindi dahil namamayani ang panibugho sa aking puso.

Kailangan kong lumisan dahil hindi ko na kayang sikmurain ang masakit sa matang kaliwa't kanang kabalastugan, korapsyon, power tripping, palakasan, takipan, pagmamalabis, pang-aabuso, pagbibida, pulitika, kayabangan at pagpapanggap na namamayani rito. Ang bawat oras na pananatili ko sa lugar na ito ay parang katumbas ng isang araw sa purgatoryo. Tila ba ngayon pa lamang ay pinarurusahan na ako ng langit sa mga kasalanang nagawa ko sa lupa.

Subalit buo na ang aking pasya dapat na nga akong magpaalam. At kalakip ng pamamaalam na ito ang paglibing ko sa lahat ng mga daing at hinaing na nanatili sa aking puso sa mahabang panahon. Oo, may bahagyang pagkadismaya at selos na nanahan sa akin ngunit ang pagkadismaya at selos na ito ay hinubog ng patuloy na pagwawalang bahala sa aking kakayahan ngunit ang mga ito ay unti-unti ko nang ikinakahon.

Isa akong neglected sa lugar na aking kinagisnan. Isa akong taken for granted sa lugar na aking pinahalagahan.

Kasabay rin ng pamamaalam na ito ay ang lubos na pasasalamat sa iilang kaibigang naging tapat at nagbigay ng walang pagkukunwaring mga ngiti. Ang labing-anim na taong karanasan ko sa 'bansang' ito ay aking babaunin at magiging sandata at pananggalang sa kakaharaping mga pagsubok at suliranin samantalang ang masasayang alaala nama'y gagawin kong pamatid-lungkot sa oras na ako'y dalawin ng pagkainip at kapighatian.

Ang paglisan kong ito'y mahahalintulad sa paglipat ng isang higaan sa malambot at komportableng kutson patungo sa banig na may kalumaan na nakalatag sa matigas na sahig o paglipat ng isang pasahero sa maalinsangan at kakarag-karag na karitela mula sa malamig ngunit napakasikip na sasakyan.

Maaring hindi ito madali ngunit hindi naman kailangang maging madali upang maging masaya, maaring hindi ito praktikal ngunit kailan pa ba naging batayan ng kaligayahan ang praktikalidad?

Akala ko noon okay na ako at walang problema, akala ko dati'y masaya na ako at hindi na maghahanap ng bagong tahanan ngunit gaya ng gamu-gamong namatay dahil naharuyo sa liwanag na galing sa apoy ng gasera, mali ang lahat ng aking sinapantaha. Mayroon pa palang ibang tahanang handang tumanggap sa aking kaalaman, kahinaan at kababawan. May kakaiba palang kasiyahang hatid ang pagiging payak at simple. May kapayapaan pala sa likod ng mapangahas na pagpapasya kong ito.

Sa halos kalahati ng kabuuan ng aking buhay huli na ng natuklasan kong tama pala ang kasabihang 'hindi lang pera ang nagpapaligaya sa tao'. Aanhin mo nga ba ang pera kung walang kapayapaan ang iyong puso at walang katiwasayan sa iyong isip? Ngunit batid kong may pag-asa pang nalalabi. Alam kong sa bawat pagtatapos ng istorya ay may bagong kasaysayang muling maisusulat, ang bawat pamamaalam ay may katumbas na bagong panimula at ang lahat ng tampo at hinagpis na lumukob sa akin ay mapapalitan ng ligaya at kakuntentuhan.

Mahirap palang masanay sa maling sistema at nakagawian dahil sa katagalan ay magsasawa ka sa pagpapanggap, maiirita ka sa paulit-ulit na pangako, makokonsensya sa nasasaksihang pulitika at korapsyon, makararamdam ka ng galit sa palihim na panggagamit at magrerebelde ang iyong katinuan dahil sa pagnanakaw ng iyong mga pribilehiyo at karapatan.

Sa isang iglap mag-iiba na ang aking kapaligiran dahil sa kakaharapin kong bagong kultura at bagong sistema ngunit hindi ko ito iindahin kahit 'libong milya' man ang aking tunguhin. Batid kong magbabago na ang aking makakasalamuha, maninibago sa bagong mundong gagalawan, makikibagay at makikisama sa mga estranghero at 'ibang lahi' ngunit alam kong ito'y aking kakayanin. 

Kailangang kayanin hindi dahil sa pera o ambisyon kundi para sa matagal nang pinapangarap na kapayapaan ng puso at isip.

Alam ko na ang desisyon kong ito ay ang magsisilbing aking pasaporte patungo sa isang paglalakbay na naghahanap ng tunay na katiwasayan, ang magiging susing magbubukas at magsasara sa pintuan ng nagpapagal kong katawan, ang magsisilbing damit na magsasaplot sa hinubad kong pagpapanggap at ang magiging lapis na guguhit ng aking magandang kinabukasan.

Ako si Elena at isa na akong 'immigrant'.

Sa Pagbukas ng Pinto

Lima ang naging anak nina Aling Vilma at Mang Bernard. At ang lima na ito ang makukulit na mga paslit na nakaantabay, naghihintay at nagmamadaling buksan ang pinto ng kanilang bahay sa tuwing ang mag-asawa’y kumakatok. Silang lima na sasalubong sa kanilang pagdating mula sa maghapong pagpapakapagod sa opisina, sa pagbukas ng pinto.

Ang lima'y sina Joel, Rene, Ram, Remnard at ang bunsong si Romeo. Tatlo lang sanang anak ang plano ng mag-asawa ngunit dahil sa kahahabol na magkaroon ng babaeng anak ay umabot ito ng lima. Ngunit kahit hindi natupad ang plano'y wala ni kaunting pagsisi ang mag-asawa dahil lumalaking mababait at masipag mag-aral ang kanilang mga anak. Talaga naman ganoon hindi lahat ng ating naisin ay makukuha natin, tanging nasambit ng haligi ng tahanan na si Mang Bernard.

Araw-araw pagkagaling mula sa opisina ng mag-asawa, nag-uunahan na ang lima sa pagbukas ng kanilang pinto. Kanya-kanya silang kwento at pagbibida sa magulang. Ang panganay na si Joel at ang sumunod sa kanyang si Rene, hindi pa man nakakapagpalit ng pambahay na damit ang mag-asawa'y atubili na sa pagkwento nang naging activities nila sa school. Habang ang nasa kinder na si Remnard at ang grade 1 na si Ram ay ibinibida ang mga star na nakamarka sa kani-kanilang mga braso. Samantalang ang bunsong si Romeo ay mangungulit at maghahanap ng pasalubong sa ina, tatlong taon pa lamang ito kaya hindi pa nag-aaral ngunit balak na rin ng mag-asawang papag-aralin ito sa susunod na school year.

- - -

Nasa grade six ang ikalawang anak na si Rene nang magkaroon ito ng malubhang karamdaman. Ilang buwang naratay sa ospital dahil sa lumulubhang sakit sa bato, sa buong panahong iyon ay hindi nakapasok sa opisina ang inang si Aling Vilma - ginugol ito sa pag-aaruga sa anak. At tanging ang ama ng pamilya na lang muna ang solong kumakayod para sa mga anak at sa gastusin para sa doktor, ospital at medisina ng may sakit na si Rene. Ilang buwan rin sa ganoong kalagayan si Rene. Kahit malaki-laki na ang ginagastos ng pamilya sa kanyang pagpapagamot ay tila walang senyales na bumubuti ang lagay nito. Hindi na natapos ni Rene ang elementarya at tuluyan na rin itong ginapi ng kanyang sakit. Nagluksa ang pamilya ngunit kailangang umikot ang mundo at magpatuloy sa buhay hindi man tayo ayon sa gusto nitong mangyari.

Naging apat na lang ang mga anak na sumasalubong na magbukas ng pinto para sa mga magulang nang lumisang tuluyan ang batang si Rene.

- - -

Nang nagkolehiyo na ang panganay na si Joel ay mas maraming oras ang inilalagi nito sa labas ng bahay kaysa sa oras na kasama ang pamilya. Pagkatapos ng kolehiyo nito'y agad itong nag-asawa. Biniyayaan ng tatlong apo (isang lalaki at dalawang babae) ang mag-asawang sina Aling Vilma at Mang Bernard na nagigisnan lamang nila tuwing araw ng pasko. Naging matagumpay na seaman ang anak  na si Joel, nagkaroon ng maganda at malaking bahay. Ngunit ito rin ang naging dahilan ng kanyang maagang pagkamatay sa loob pa mismo ng barkong pinagsisilbihan. Beinte-nuwebe anyos lang ito nang maaksidente at sinawing-palad. Ikalawang dagok sa ikalawang anak ang sumubok sa katatagan ng pamilya. Oo nga't walang sinuman ang dapat na masanay sa kalungkutan at pagluluksa ngunit kahit gaano pa kalupit at kapait ang inihahain sa atin ng buhay kailangan natin itong tanggapin at lunukin kahit puno tayo ng hinanakit at katanungan.

Naging tatlo na lang ang sumasalubong at nagbubukas ng pinto sa mag-asawa sa tuwing sila'y dumadating mula opisina.

- - -

Hindi nakatapos ng pag-aaral ang ikaapat na anak na si Remnard, isa sa dahilan ay ang pabago-bagong isip nito kung anong kurso ang nais niyang tapusin sa kolehiyo at ang ikalawang dahilan ay dahil maaga itong nakabuntis ng nobya. Hindi man gaanong  maganda ang naging hanapbuhay ni Remnard ay masaya naman ito sa piling ng kanyang asawang si Lena at dalawang anak (isang babae at isang lalaki). Naninirahan sila ngayon sa Angeles, Pampanga. Dahil sa medyo may kalayuan ang tinitirhang bahay sa Maynila ay napakadalang na lang kung ito'y bumisita sa mga magulang.

Simula nang bumukod si Remnard upang bumuo ng sarili niyang pamilya'y naiwan ang dalawang magkapatid na sina Ram at Romeo bilang tagabukas ng pinto ng kanilang magulang galing mula sa trabaho.

- - -

Bago pa sumapit ang edad ng maagang pagreretiro ng ilaw ng tahanang si Aling Vilma, nakatapos na ng kolehiyo ang ikatlong anak na si Ram na siya na ring tumayong bilang panganay ng pamilya. Nakapasa sa board exam at makalipas ang dalawang taon ay bumukod na rin at bumuo ng sariling pamilya sa Bulacan. Paminsan-minsan dumadalaw siya at ang pamilya nito sa kanyang ama at ina, kasama ang tatlong makukulit na apong katulad ng mga anak nina Aling Vilma at Mang Bernard ay pulos mga lalaki din. Kasabay nang paglagay sa tahimik ng ikatlong anak ay ang pagretiro ng kanilang ina sa paghahanapbuhay.

At sa pag-iwan ng anak na si Ram sa mga magulang ay tanging ang bunsong si Romeo na lang ang sumasalubong at nagbubukas ng pinto para sa amang si Mang Bernard na galing mula sa opisina. Habang si Aling Vilma ay hirap na maglakad at sa marami pang bagay.

- - -

Mahina na nga ang ina nilang si Aling Vilma. Si Mang Bernard naman ay malapit na ring magretiro, nakararamdam na rin ito ng madalas na paninikip ng dibdib dahil sa epekto ng paninigarilyo noong kanyang kabataan. 
Hindi naglaon ay nag-asawa na rin ang bunsong si Romeo at sa parehong taon ay tuluyan na ring nagretiro sa paghahanapbuhay ang amang si Mang Bernard. Nagpakalayo-layo ang bunsong anak na si Romeo kasama ang asawa at nag-iisang anak na babae. Maaring sabihing hindi naging maganda ang kapalaran ni Romeo sa Maynila kaya't nagdesisyon itong manirahan sa Batanggas na kinalakhan ng asawang si Cheche. Minsan sa loob ng dalawang taon o kapag napapasyal sa Maynila ay saka lamang nakadadalaw ang bunso at kanyang pamilya sa mga magulang na sina Aling Vilma at Mang Bernard.

Naiwan ang mag-asawa sa lumang bahay na tulad din nila’y puno ng kalungkutan.

Naghihintay sila na may kakatok sa kanilang pinto, bubuksan nila ito at aasang isa sa mga anak nila ay dadalawin at bibisitahin sila.

Makailang ulit na bubuksan, makailang ulit na isasara.

Kung ilang ulit silang umasa ‘yun din ang bilang ng kanilang pagkadismaya.

Ganunpaman, hindi sila nauubusan ng pag-asa kahit ilang ulit pa silang mabigo.

Kay bilis lumipas ng mga taon, kailan lang ay may limang batang nakaantabay sa pinto, nag-uunahan, naghaharutan, nagkukulitan.

Kung gaano katibay ang pinto noon, ngayon naman ay kasinghina na ito ng kanilang bayukos na katawan.

Kung gaano kaingay ang bahay nila noon, ngayon naman ay mas tahimik pa ito kaysa sa kanilang hinaing at nararamdaman.

Kasabay nang pagpapalit ng kulay ng kanilang buhok ay ang pagpapalit ng prayoridad ng kanilang mga anak.

Kasabay ng kanilang pagiging makakalimutin ay ang tila paglimot na rin ng kanilang mga anak sa higit nilang pangangailangan.

Kasabay nang panghihina ng kanilang katawan ay ang unti-unti ring pagtamlay ng mga anak sa kanila.

Kasabay nang paglabo ng kanilang paningin ay ang tila lumalabong pag-asa na makapiling ang mga anak ng mahaba-habang sandali.

Kasabay nang masidhi nilang pagnanais na dalasan ang pagbisita ng mga anak sa kanila ay ang tila paglayo ng mga ito sa kanila.

* * *

Ang dating mga makukulit na mga bata wari'y tuluyan na silang kinalimutan, ang dating mga bata na halos ayaw humiwalay sa kanilang tabi ay halos hindi na rin sila mabigyan ng importansya, pansin at pag-alala, na kung hindi pa sumasapit ang espesyal na araw ng pasko ay tila walang makakaalala, na higit sa buwanang kanilang padala ay mas kailangan ng magulang ang kanilang pagkalinga at presensya.

Ilang pasko na lang ba ang kanilang ilalagi pa?

Ilang pasko pa ba ang kanilang hihintayin pa?

“Sana araw-araw ay pasko na lang”, anila.

Sa paglipas ng panahon ay ang paglipas ng mga alaalang patuloy nilang binabalik-balikan. Alaalang bubuhay sa kanilang diwa na minsan sa kanilang buhay ay may limang mga makukulit na paslit na naghihintay, nag-uunahan at nagmamadaling buksan ang pinto ng kanilang bahay.

Alaalang minsan ay may limang anak na sumalubong sa kanilang pagdating mula sa maghapong pagpapakapagod sa opisina, sa pagbukas ng pinto.